توقف روند افزایشی رشد روزانه شیوع بیماری درکشور

به گزارش اداره روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست ISC گفت: اطلاعات مستخرج از سامانه نماگرکووید-19 (ISC COVID-19 Visualizer) نشان می دهد روند افزایشی میزان متوسط رشد روزانه مبتلایان کشور که از شهریور آغاز شده و از میزان 0.59 درصد به  0.84 درصد در مهر و سپس  به 1.41 درصد در آبان رسیده بود بالاخره در آذر ماه متوقف و نیز اندکی کاهش یافته و به 1.13 درصد رسیده است.

دهقانی اظهار داشت: اگر به روند افزایش جمعیت مبتلایان در چند ماه اخیر توجه شود متوجه حجم زیاد افزایشی در هر ماه نسبت به ماه قبل خواهیم شد. در حالی که میزان افزایش جمعیت بیماران در مهر ماه حدود 120 هزار نفر (از 425481 نفر به 545286 نفر) بود، این میزان افزایش به  280 هزار نفر در آبان (545286 نفر به 828327) و در آذر ماه این میزان به 330 هزار نفر (از 828327 نفر به 1158384 نفر) افزایش یافته است. بدین ترتیب در شهریور ماه به طور متوسط روزانه 2500 نفر، در مهر ماه  بیش از 4500 نفر، در آبان ماه بیش از 9400 نفر و در آذر ماه روزانه 11000 نفر به جمع مبتلایان اضافه شده است. اگر این روند شیوع بیماری مطابق آبان ماه ادامه می یافت با رشد متوسط روزانه 1.41 درصد در آخر آذر ماه جمعیت مبتلایان در کشور به بیش از یک میلیون و 300 هزار نفر رسیده بود در حالی که با توجه به برنامه ریزی انجام شده و محدودیت های اعمالی این میزان به یک میلیون و 160 هزار نفر رسیده است.

وی افزود: جهت اطلاع میزان رشد متوسط روزانه شیوع بیماری در آبان نسبت به آذر برای کشورهای آلمان از 2.83 درصد به 1.75 درصد، ایتالیا از  3.73 درصد به 1.25 درصد، انگلیس از 2.11 درصد به 1.1 درصد و فرانسه از 2.67 درصد به 0.54 درصد و اسپانیا از 1.41 درصد به 0.45 درصد کاهش یافته است. بنابراین عملکرد کاهشی رشد متوسط روزانه بیماری ایران از 1.41 درصد به 1.13 درصد در مقایسه این کشورها چندان رضایت بخش نبوده و نیازمند تلاش بیشتر است. ضمنا رشد متوسط روزانه شیوع بیماری در دنیا نیز از 1.12 درصد در آبان به 0.97 درصد در آذرماه کاهش یافته است.

سرپرست ISC گفت: بررسی ها نشان می دهد خوشبختانه روند افزایشی میزان متوسط نرخ روزانه بهبودی کشور نیز ادامه یافته به طوری که  از 0.55 درصد در شهریور ماه به 0.65 درصد در مهر ماه،  به 0.99 درصد در آبان ماه و در آذر ماه به 1.37 درصد رسیده است. همچنین روند افزایشی میزان متوسط نرخ روزانه فوتی کشور نیز به طول قابل ملاحظه ای کاهش و به 0.67 درصد یعنی نصف این میزان در آبان ماه کاهش یافته است. جهت اطلاع میزان متوسط نرخ روزانه فوتی در شهریور ماه  0.6 درصد، در مهر  0.83 درصد و در آبان  1.13 درصد بود.

بدین ترتیب ایران در آذرماه با میزان متوسط نرخ روزانه فوتی 0.67 درصد در میان کشورهای همزمان (13 کشوری که انتشار بیماری در آنها تقریبا به طور همزمان پدید آمد: چین، روسیه، ترکیه، برزیل، اسپانیا، آمریکا، فرانسه، ایران، کانادا، انگلیس، آلمان، پاکستان و ایتالیا) تقریباً در انتهای جدول قرار گرفته است. ضمناً متوسط نرخ روزانه فوتی کشورهای اسپانیا 0.47 درصد، برزیل 0.35 درصد و چین صفر درصد می باشد. همچنین کشورهای آلمان با 2.17 درصد، ترکیه با 1.36 درصد و روسیه با 1.23 درصد میزان متوسط فوتی روزانه در صدر کشورهای همزمان قرار دارند. جهت اطلاع در آبان کشورهای روسیه و فرانسه با 1.17 درصد، آلمان با 1.15 درصد و ایران با 1.13 درصد در صدر کشورها قرار داشتند. امید است تلاش و برنامه‌ریزی‌های انجام شده توسط مسئولان جهت کاهش بیشتر فوتی ادامه یابد.

سرپرست ISC گفت: نمودار 1 روند شیوع بیماری در کشورهای همزمان که تا پایان آذر ماه با جمعیت بیماران کمتر از 2 میلیون نفر هستند را نشان می دهد. محور افقی بیانگر روز و در واقع آمار نشان داده شده مربوط با 6 ماه اخیر (اول تیر الی آخر آذر ماه) و محور عمودی جمعیت بیماران می باشد. در نمودار 1 این کشورها به ترتیب عبارتند از اسپانیا، آلمان، ایران، کانادا، پاکستان و چین بوده و همان طور که در نمودار مشاهده می شود کشور ایران در طول 6 ماه اخیر همواره دارای روند افزایشی بدون وقفه با شیب نسبتا ثابتی بوده و در آذر ماه (30 روز انتهایی) کمی روند و شیب مربوطه تعدیل یافته است. در مقایسه با سایر کشورها ملاحظه می شود که روند افزایشی بدون وقفه مشابه ایران در کشور آلمان با شیب زیاد و اسپانیا نیز به همین صورت که البته در خصوص اسپانیا این روند در آذر ماه تا حدودی متوقف شده است. 

در نمودار شماره 2 روند افزایش شیوع برای کشورهای همزمان با جمعیت بیمار بیش از 2 و  کمتر از 3 میلیون نفر نشان داده شده است. این کشورها عبارت از روسیه، فرانسه،  انگلیس و ترکیه بوده و همان طور که ملاحظه می شود در طول 3 ماه گذشته شیب افزایش جمعیت مبتلایان برای کشور روسیه و انگلیس به صورت افزایشی بوده و روند بدون توقف ادامه دارد. این در حالی است که برای کشور فرانسه روند شیوع بیماری از اواخر آبان و به خصوص در آذر ماه کاهش یافته است.

همانطور که از نمودار 2 مشاهده می شود میزان روند شیوع بیماری در کشور ترکیه به طور ناگهانی از دهه سوم آبان شروع و در آذرماه به اوج خود می رسد به طوری که جمعیت بیماران این کشور در طول این زمان از محدوده 500 هزار به بیش از 2 میلیون نفر افزایش یافته است.

به منظور تجزیه و تحلیل آماری و دستیابی به نتایج بهتر با استفاده از اطلاعات مستخرج از سامانه کووید-19 مربوط به 13 کشور همزمان در طول 9 ماه گذشته، آمار مربوطه در جدول 1 نشان داده شده است. در این جدول میزان متوسط رشد روزانه بیماری در هر ماه محاسبه شده است. میزان نرخ رشد متوسط در واقع متوسط‌گیری متحرک بر روی بازه های زمانی ماهانه بوده و در نتیجه اعداد به دست آمده قابل اعتماد بوده و با مقایسه این شاخص می‌توان به عملکرد کشورها در کنترل روند انتشار بیماری و نیز مقابله با بیماری پی برد. جهت اطلاع نتایج مربوطه بر اساس رشد متوسط کشورها در ماه آخر یعنی آذر ماه به ترتیب صعودی مرتب شده است. همان طور که ملاحظه می‌شود کشورهای ترکیه با 5.26 درصد، آلمان با 1.75 درصد و کانادا با 1.55 درصد بیشترین میزان نرخ متوسط رشد روزانه شیوع بیماری در آذر ماه را داشته اند.

این در حالی است که میزان رشد متوسط روزانه شیوع بیماری در آبان نسبت به آذر برای کشورهای آلمان از 2.83 درصد به 1.75 درصد، ایتالیا از  3.73 درصد به 1.25 درصد، انگلیس از 2.11 درصد به 1.1 درصد و فرانسه از 2.67 درصد به 0.54 درصد و اسپانیا از 1.41 درصد به 0.45 درصد کاهش یافته است. بنابراین عملکرد کاهشی رشد متوسط روزانه بیماری ایران از 1.41 درصد به 1.13 درصد در مقایسه با این کشورها چندان رضایت بخش نبوده و نیازمند تلاش بیشتر است. ضمنا رشد متوسط روزانه شیوع بیماری در دنیا نیز از 1.12 درصد در آبان به 0.97 درصد در آذرماه کاهش یافته است.

در نمودار 3 روند بهبودی بیماری برای کشورهای همزمان با جمعیت بهبودی کمتر از  2 میلیون برای 9  ماه اخیر نشان داده شده است. این کشورها به ترتیب عبارت از ترکیه، ایتالیا، ایران، کانادا، پاکستان، فرانسه و چین بوده و همان طور که ملاحظه می شود از آبان ماه (روز240 ام) روند بهبودی برخی کشورها نظیر ترکیه، ایتالیا، ایران و کانادا افزایش یافته است. به طور خاص وضعیت بهبودی بیماران در کشور ترکیه از اوایل آذرماه به طور ناگهانی افزایش یافته است و احتمالا  این امر بدلیل افزایش ناگهانی شیوع بیماری و در نتیجه افزایش بیماران در این زمان بوده است. البته برای کشور فرانسه علیرغم افزایش جمعیت بیماران، میزان بهبودی متناسب  با جمعیت بیماری نمی باشد. 

در ادامه جدول 2 میزان نرخ رشد متوسط روزانه بهبودی 13 کشور همزمان را در 9 ماه اخیر نشان می دهد. لازم به ذکر است تمام مقادیر محاسبه شده در آذر ماه (ستون 10 جدول) به ترتیب صعودی مرتب شده اند.

همان طور که از جدول 2 پیداست میزان متوسط نرخ رشد روزانه بهبودی دنیا در آبان 0.88 درصد بود که در آذر ماه به 1.01 درصد افزایش یافته است. برای ایران میزان متوسط نرخ رشد بهبودی در آبان 0.99 درصد بود که به 1.01 درصد افزایش یافته است. در آذر ماه متوسط نرخ رشد روزانه بهبودی کشورهای ترکیه (5.44 درصد)، ایتالیا (3 درصد) و آلمان (2.16 درصد) و کانادا (1.63 درصد)، وضعیت مناسب تری نسبت به ایران داشته و سایر کشورهای همزمان از جمله روسیه، آمریکا، پاکستان، فرانسه، برزیل و چین دارای متوسط نرخ رشد بهبودی روزانه کمتر از ایران هستند.

البته باید توجه داشت متوسط نرخ رشد روزانه بهبودی علاوه بر اینکه تابعی از میزان رشد و انتشار بیماری است، تابعی از مسایلی نظیر طول درمان استاندارد برای ترخیص بیمار، ظرفیت پذیرش بیمار و امکانات بهداشتی کشورها نیز بوده و نمی‌توان انتظار داشت که متناسب با افزایش بیماران با همان نرخ میزان بهبودی افزایش یابد. با این حال میزان کوچک بودن متوسط رشد روزانه انتشار بیماری و بزرگتر بودن متوسط رشد بهبودی نشانه کنترل و مقابله و سرکوب بیماری خواهد بود.

نمودار 4 مقایسه میزان فوتی کشورهای همزمان با میزان جمعیت فوتی کمتر از 70 هزار نفر را نشان می‌دهد. البته کشورهای امریکا با بیش از 320 هزار و برزیل با بیش از 180 هزار نفر فوتی در میان کشورهای همزمان، بیشترین فوتی را دارند و در این نمودار ظاهر نشده اند. مشاهده می شود که کشورهای ایتالیا، فرانسه، ایران، روسیه و اسپانیا به ترتیب تا آذر ماه بیشترین فوتی را داشته اند. دقت شود که کشورهای روسیه، فرانسه بیش از 2.5 میلیون بیمار و کشورهای انگلیس، ایتالیا و اسپانیا، حوالی 2 میلیون بیمار دارند. همان طور که از نمودار ملاحظه می‌شود روند افزایش میزان فوتی روزانه  همه کشورها بجز ایران و روسیه تا آخر ماه هفتم یعنی مهر ماه (روز 210 ام) تقریبا ثابت بوده ولی از آبان ماه میزان فوتی روزانه روند افزایشی به خود گرفته و در آذر ماه شیب افزایش شتاب گرفته است. این مساله در کشورهای آلمان، ترکیه، روسیه و ایتالیا کاملا مشهود است.

در دو کشور ایران و روسیه روند افزایش روزانه فوتی در طول 9 ماه گذشته دائما افزایشی بوده و متاسفانه میزان شیب افزایش فوتی روزانه ایران از مهر ماه شتاب بیشتری گرفته به طوری که در اواخر آبان از میزان فوتی روزانه اسپانیا نیز پیشی گرفته است. بدین ترتیب در اواخر آذر علیرغم کاهش شیب فوتی روزانه ولی بعد از ایتالیا و فرانسه در جایگاه سوم قرار دارد. به نظر می رسد نسبت به کشورهای ایتالیا، فرانسه، روسیه، آلمان و حتی ترکیه روند فوتی روزانه رو به کاهش و در مرحله کنترل شدن هست. 

جدول 3 میزان نرخ رشد متوسط روزانه فوتی 13 کشور همزمان را در 9 ماه اخیر نشان می دهد. لازم به ذکر است تمام مقادیر محاسبه شده در آذر ماه (ستون 10 جدول) به ترتیب صعودی مرتب شده اند.

همان طور که از جدول 3 پیداست میزان متوسط رشد روزانه فوتی دنیا از 0.65درصد در آبان به 0.71 درصد در آذر ماه افزایش یافته در حالی که در ایران میزان متوسط نرخ رشد روزانه فوتی در آبان از 1.13 درصد به 0.67 درصد در آذر کاهش یافته است. در آذر ماه آلمان با متوسط نرخ فوتی روزانه 2.17 درصد، ترکیه با 1.36 درصد، روسیه با 1.23 درصد و ایتالیا با 1.17 درصد بالاترین میزان را در میان کشورهای همزمان دارند. نرخ رشد فوتی سایر کشورها زیر 1 می باشد. یادآوری می نماید که در آبان روسیه (1.17 درصد)، فرانسه (1.17 درصد)، آلمان (1.15 درصد) و ایران (1.13 درصد) بیشترین میزان متوسط رشد فوتی روزانه را داشتند لذا کاهش پنجاه درصد میزان نرخ رشد فوتی ایران در مقابل سایر کشورها قابل تقدیر است. 

نمودار 5 میزان متوسط نرخ رشد روزانه شیوع بیماری، متوسط نرخ رشد روزانه بهبودی و نیز متوسط نرخ رشد روزانه فوتی ایران را در ماه های گذشته نشان می‌دهد. ملاحظه می‌شود که میزان متوسط نرخ رشد بیماری و نیز نرخ رشد فوتی روزانه در آذر ماه کاهش یافته و میزان متوسط نرخ رشد بهبودی افزایش یافته است. اگر این روند ادامه یابد می توان به روند کنترل بیماری در سطح کشور امیدوار شد.

در جدول 4 مشخصات آماری کشورهای دنیا با بیش از 500 هزار مبتلا به ویروس کووید- 19 تا پایان آذرماه نشان داده شده است. در حال حاضر 27 کشور دارای جمعیت بیمار بیش از 500 هزار نفر وجود دارد که لیست آنها به ترتیب در جدول مربوطه نشان داده شده است.

با توجه به آمار بیماران تا آخر آذرماه، ایران با بیش از 1 میلیون و 150 هزار در جایگاه 15 دنیا قرار دارد. همچنین با ترخ رشد متوسط روزانه 1.13 درصد در جایگاه 10 و با متوسط نرخ رشد روزانه فوتی 0.67 درصد در جایگاه  8 دنیا قرار دارد.

میزان کل جمعیت بیماران در دنیا با افزایش حدود 20 میلیون نفر در آذر ماه به بیش از 77 میلیون نفر رسیده است. پیش بینی میشود که با توجه به نرخ متوسط روزانه 0.97 درصد احتمالا در پایان دی ماه جمعیت بیماران در کل دنیا به بیش از 100 میلیون خواهد رسید.

پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، جهت تسریع فرایند اطلاع رسانی در زمینه یافته های جدید علمی در مورد ویروس کووید-19 و کمک به پژوهشگران، سیاست‌گذاران حوزه سلامت و عموم مردم و نیز پاسخ دهی مطلوب به همه گیری جهانی، سامانه نماگرکووید-19 (ISC COVID-19 Visualizer) را از ابتدای بروز بیماری راه اندازی کرده است. اطلاعات این پایگاه شامل جدیدترین مقالات علمی تمام متن منتشر شده و پیش چاپ و نیز آمار مربوط به وضعیت انتشار بیماری بر اساس نقشه جهانی از وضعیت همه‌گیری بیماری کووید-19 بوده و با جستجو در آن تازه ترین آمار مبتلایان، مرگ و میر، درمان‌شدگان و همچنین نسبت های ابتلا به جمعیت به تفکیک هر کشور و مقایسه بر اساس نمودار زمانی-مکانی قابل مشاهده است. آدرس وبگاه این سامانه https://maps.isc.ac/covid19/)) بوده که از طریق وبگاه اصلی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) https://www.isc.ac)) در دسترس می‌باشد. این سامانه همچنین به درخواست سازمان همکاری های اقتصادی کشورهای عضو دی هشت (D8) برای بهره برداری کشورهای عضو، در فروردین ماه با حضور نمایندگان کشورهای عضو این سازمان به دعوت مرکز بهداشت و حمایت اجتماعی سازمان  D8(D8-HSP) و نیز مرکز بهداشت جهانی(Chatham House) لندن به صورت ویدیو کنفرانس رونمایی و در وبگاه آن سازمان به آدرس (http://developing8.org/) قرار گرفت.

در حال حاضر حدود 18009  مدرک از آخرین یافته های علمی در خصوص ویروس کووید-19 در قالب مقاله تمام متن چاپ شده و پیش چاپ در این سامانه در دسترس محققان و پژوهشگران قرار دارد و البته این اطلاعات به طور روزانه به روز رسانی می‌شود. از این تعداد پژوهش، کشورهای آمریکا، چین و انگلیس به ترتیب با 2812، 2406 و 1224 مقاله بیشترین مشارکت علمی را در مقایسه با سایر کشورهای دنیا در این حوزه داشته اند. سایر کشورها از جمله ایتالیا (1179 مدرک)، فرانسه (447 مدرک)، کانادا (439 مدرک)، هند (417 مدرک)، آلمان (412 مدرک) و استرالیا (335 مدرک) به ترتیب در جایگاه های چهارم الی نهم قرار دارند. ضمنا کشور ایران با 283 مقاله جایگاه دهم دنیا را در پژوهش و تحقیق و یافته های جدید در خصوص ویروس کووید-19 دارد.

در این سامانه همچنین مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های صادر شده توسط سازمان‌های معتبر دنیا از جمله سازمان بهداشت جهانی (WHO) در حوزه بهداشت، سلامت و مقابله با شیوع بیماری کووید –19  قرار دارد که می‌تواند مورد استفاده عموم قرار گیرد.