تولید علم ایران بعد از انقلاب اسلامی ۱۳۰ برابر شد

بر اساس استنادات پایگاه بین المللی اسکوپوس تعداد مدارک ثبت شده بعد از انقلاب اسلامی به ۳۹۷ هزار و ۲۱۲ مورد رسیده و تولید علم حدود ۱۳۰ برابر شده است.

به گزارش اداره روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: پایگاه استنادی بین المللی اسکوپوس اطلاعات مدارک منتشر شده توسط پژوهشگران کشور را از سال 1197 هجری شمسی مستند کرده است. انقلاب اسلامی 160 سال بعد به وقوع پیوست و هم اکنون 39 سال از وقوع انقلاب اسلامی سپری می شود. در این پایگاه در فاصله 160 سال قبل از انقلاب تنها 3071 مدرک از ایران نمایه سازی شده است در حالیکه تعداد مدارک ثبت شده بعد از انقلاب اسلامی به 397212 مورد می رسد. بنابراین هر چند زمان یک چهارم بوده است، اما تولید علم حدود 130 برابر شده است.

دهقانی اظهار داشت: همانطور که رهبری انقلاب اشاره نمودند در دوران قاجار و پهلوی، حرکت علمی کشور به دلایل خاص متوقف شد و در زمانیکه دوران شکوفایی علمی در اروپا بود، ما نتوانستیم از استعدادها و زمینه های علمی و اخلاق علمی خود استفاده کنیم، بنابراین از حرکت علمی دنیا عقب ماندیم با اینحال پیروزی انقلاب اسلامی همچون زلزله ای برای دنیای غرب و شرق آن روز بود، به طوری که تأثیر بسیار زیادی در دانشگاهها گذاشت.



وی گفت: از انقلاب اسلامی تا بعد از جنگ تحمیلی حدود 1800 مدرک از پژوهشگران ایرانی در سطح بین المللی ثبت شده بود. از بعد از جنگ تحمیلی تا 1376 تعداد مدارک کشور به 5272 مورد رسید. از این سال تا 1386 تعداد مدارک کشور از مرز 72800 مورد گذشت و از این سال تاکنون تعداد مدارک کشور بالغ بر 317000 مورد بوده است.
سرپرست ISC در ادامه گفت: یکی از پرسش هایی که همواره در زمینه تولید علم صورت می گیرد، این است که بیشترین تولیدات علمی در کدام حوزه های موضوعی انجام گرفته و سهم حوزه های موضوعی مختلف و نیز میزان رشد آنها بعد از انقلاب چگونه بوده است؟

دهقانی گفت: اگر حوزه های موضوعی به پنج بخش علوم مهندسی ، علوم پزشکی ، علوم انسانی واجتماعی، علوم پایه و علوم کشاورزی تقسیم شود میزان افزایش سهم هر حوزه موضوعی پس از انقلاب اسلامی مشخص می شود. میزان مدارک ثبت شده برای قبل و بعد از انقلاب برای تمام حوزه های موضوعی بسیار بالابوده و به وضوع قابل مشاهده است. به طوری که بیش از 97% از تولید علم کشور در حوزه علوم انسانی و اجتماعی مربوط به دوران بعد از انقلاب اسلامی است. همین رقم برای علوم کشاورزی نزدیک به 98% ، برای علوم پزشکی نزدیک به 99%، برای فنی و مهندسی و علوم پایه نزدیک به 100% است.

وی افزود: ولی با توجه به ظهور فنآوری های جدید و لزوم توسعه و گسترش علوم در برخی حوزه ها میزان رشد آنها با یکدیگر متفاوت است. بر اساس آمار استخراج شده حوزه علوم پایه با رشد 265 برابری بالاترین میزان رشد را داشته است. حوزه های موضوعی مهندسی ، حوزه پزشکی، کشاورزی و علوم انسانی به ترتیب رشد230 ، 76 و 41 و 37 برابری از نظر تعداد مدارک ثبت شده نسبت به قبل از انقلاب را داشته اند.



سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) خاطرنشان کرد: در طول زمان دانشگاه های کشور بزرگتر شده و همینطور با توجه به حوزه های کلان موضوعی به گروه های مختلف تقسیم و برخی از دانشگاه ها به پزشکی و جامع تقسیم شدند. همچنین برخی دانشگاههای تخصصی و نیز دانشگاههای آزاد اسلامی و پیام نور ایجاد و گسترش یافتند. با این حال مقایسه تولید علم این دانشگاه ها قبل و بعد از انقلاب اسلامی نشان از رشد علمی قابل توجه آن ها دارد. به طوری که 98% از تولید علم دانشگاه تهران مربوط به دوره بعد از انقلاب اسلامی است و تنها 2% آن مربوط به دوران قبل از انقلاب می باشد.

وی افزود: همین رقم برای دانشگاه صنعتی شریف 99% است و تنها 1% از تولید علم این دانشگاه مربوط به دوران قبل از انقلاب است. همچنین 99.9% از تولید علم دانشگاه صنعتی امیرکبیر مربوط به دوران بعد از انقلاب اسلامی است. همین رقم برای دانشگاه شیراز حدود 95% است.