برگزاری جلسه ویدئو کنفرانس با دانشگاه ارومیه

مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری (RICeST) و پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) با توجه به مسئله پاندمی ویروس کرونا و عدم امکان برگزاری جلسات حضوری و همچنین برای تسریع و افزایش حجم تعاملات علمی، آموزشی، پژوهشی و فناوری با دانشگاه‌ها و مراکز علمی-پژوهشی در سطح کشور و محیط بین‌الملل و نیز صرفه‌جویی در هزینه‌ها، جلساتی را در قالب ویدئو کنفرانس با هیئت‌رئیسه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی ایران و کشورهای اسلامی برگزار می نماید.

در این جلسات در خصوص انجام تفاهم‌های لازم برای گسترش سطح همکاری‌ها اقدام به عمل می‌آید. ضمناً در صورتی که پیشتر بین دو طرف تفاهم‌نامه‌ای امضا شده باشد پیگیری آن تفاهم‌نامه نیز در دستور کار خواهد بود.

در ادامه روند جلسات بین المللی ویدئو کنفرانسی با دانشگاه ها، ویدئو کنفرانس با دانشگاه ارومیه در تاریخ 25 خرداد 1399 برگزار شد و پیگیری و عملیاتی‌سازی بندهای تفاهم‌نامه نیز مورد بحث قرار گرفت. پیش‌تر تفاهم‌نامه همکاری‌های علمی– پژوهشی– فناوری بین مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری (RICeST) و پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)با دانشگاه ارومیه در تاریخ  1 اسفند 1398 منعقد شده بود.

    در این جلسه، دکتر محمدجواد دهقانی رییس مرکز منطقه‌ای و سرپرست پایگاه، دکتر حقیقت معاون پژوهش و فناوری پایگاه و دکتر هاجر صفاهیه سرپرست معاونت پژوهش و فناوری مرکز حضور داشتند و از طرف دانشگاه ارومیه دکتر رحیم حب نقی ریاست دانشگاه، دکتر بهرام دلیر نقده معاون پژوهشی، دکتر امیر عباس فرشید معاون پژوهشی دانشکده دامپزشکی، دکتر علیرضا مظفری معاون آموزشی،  دکتر جواد غلامی مدیر دفتر همکاری های علمی بین المللی، دکتر معصوم فر معاون برنامه ریزی دانشگاه حضور داشتند.

در ابتدای جلسه دکتر دهقانی ضمن خوش‌آمدگوئی و تشکر از حضور مهمانان، تداوم چنین جلساتی را در سال جهش تولید ضروری دانست تا سازمان ها هرچه بیشتر از فعالیت های علمی یکدیگر بهره مند شوند و برای اعتلای کشور ایران گام بردارند. وی سپس به معرفی اجمالی خدمات جدید مرکز منطقه ای و ISC در سطح ملّی، منطقه‌ای و بین‌المللی پرداخت.

ریاست مرکز منطقه ای از فعالیت شاخه مرکز منطقه ای در دانشگاه ارومیه و خدمت رسانی به محققان و دانشجویان ابراز خرسندی کرد و گفت با تأسیس شاخه مرکز منطقه ای در دانشگاه ها، مقالات تمام متن به روز و میلیون ها مدرک علمی دیگر در اختیار پژوهشگران قرار داده می شود و دانشگاه ارومیه نیز به عنوان یک دانشگاه مادر دارای اهمیت بسیاری است. وی گفت: مرکز منطقه ای در تلاش است مجموعه مقالات همایش های برگزار شده در طی 20 سال گذشته کشور را جمع آوری کند و خواستار همکاری هرچه بیشتر دانشگاه ارومیه در این خصوص شد.

دکتر دهقانی همچنین خاطر‌نشان کرد که حمایت مالی از برگزاری همایش‌ها از سوی وزارت علوم، به مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری واگذار شده که به صورت نظام‌مند با نظارت وزارت علوم در حال انجام است. وی اضافه کرد: مرکز منطقه‌ای همچنین مقالات مربوط به همایش‌ها را جمع‌آوری و نمایه‌سازی می‌کند.

دکتر دهقانی از اعلام نتایج جدید ارزیابی نشریات طی هفته آینده خبر داد و اظهار داشت: مرکز منطقه‌ای در تلاش است در ارزیابی نشریات علمی کشور که از ماموریت‌های جدید این مرکز می‌باشد، یک نظام محتوایی-ساختاری را جایگزین نظام فعلی (علمی-پژوهشی، علمی-ترویجی، و علمی-مروری) نماید. این کار توسط یک تیم تخصصی در سازمان در حال انجام و در مراحل نهایی است و مقرر شده نشریات معتبر ذیل عنوان «نشریه علمی» یکدست‌سازی شوند.

ریاست مرکز منطقه‌ای تأسیس و فعالیت شاخه مرکز منطقه‌ای در دانشگاه‌ها را از دیگر خدمات این مرکز به محققان و دانشجویان برشمرد و گفت با تأسیس شاخه مرکز منطقه‌ای در دانشگاه‌ها، مقالات تمام‌متن به‌روز و میلیون‌ها مدرک علمی دیگر در دسترس علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. وی همچنین اظهار داشت: در حال حاضر بیش از 8 میلیون مدرک علمی در حوزه‌های موضوعی مختلف و در قالب کتاب، نشریه، مقاله و غیره به زبان‌های فارسی، انگلیسی و عربی، در اختیار پژوهشگران قرار داده شده‌است. این خدمات به شکل‌های مختلفی نظیر تأسیس شاخه، تفاهم‌نامه‌های چاپ و انتشار، حمایت‌های مالی و معنوی از همایش‌های معتبر و نظیر آن ارائه می‌شود.

سرپرست پایگاه استنادی در ادامه گفت: پایگاه استنادی علوم جهان اسلام به عنوان یک نظام استنادی بین‌المللی تعاملات بسیار خوب و گسترده‌ای را در سطح ایران و کشورهای اسلامی برنامه‌ریزی یا عملیاتی کرده است. همچنین زیرساخت مناسبی برای ارتقاء این پایگاه از سطح ملی و منطقه‌ای به سطح بین‌المللی فراهم شده که به مجموعه‌ای کمّی و کیفی از خدمات در سال‌های آتی منجر خواهد بود.

دکتر دهقانی سپس در تشریح این موضوع افزود: پایگاه استنادی با در نظر گرفتن ماموریت اصلی خود که همان ارزیابی عملکرد علمی کشورهای اسلامی است به سوی بین المللی شدن در حرکت است. وی همچنین به گسترش دامنه نمایه‌سازی نشریات از سطح نشریات کشورهای اسلامی به سطح نشریات سراسر جهان اشاره کرد و دلیل آن را پوشش هرچه کامل‌تر مقالات دانشمندان کشورهای اسلامی دانست که نه تنها در نشریات کشورهای اسلامی بلکه در نشریات جهان منتشر می‌شوند. بدین‌صورت به‌زودی در پایگاه استنادی یک مجموعه کامل از نشریات معتبر جهان خواهیم داشت.

دکتر دهقانی اضافه کرد: پایگاه استنادی علوم جهان اسلام برای تمام دانشگاه‌ها در حال طراحی سامانه یا پروفایلی می‌باشد که در آن اطلاعاتی از قبیل نام اعضای هیئت علمی، مقالات و نمودارهای تحلیلی وضعیت علمی هر دانشگاه، دانشکده‌های آن و رشته‌ها دانشگاه گنجانده می‌شود. این امر به یکدست شدن و استاندارد‌سازی وابستگی سازمانی کمک فراوانی خواهد‌کرد.

ریاست ISC با بیان اینکه یکی از ماموریت ها و وظایف اساسی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، ثبت و ارزش گذاری کمّی و کیفی و رتبه بندی نشریات و سایر تولیدات علمی در زیرمجموعه های پایگاه پس از طی مراحل ارزیابی است، خاطر نشان کرد مساله کیفی سازی نشریات در سال 1395 با ارزیابی نشریات بر مبنای تحلیل استنادی و اختصاص سطوح بر مبنای چارک نظیر Q1  الی Q4 ادامه و از سال 1397 ارزیابی محتوایی و علمی نشریات بر مبنای داوری علمی متخصصین حوزه موضوعی مرتبط، وارد فاز جدیدی شد، دکتر دهقانی با توجه به وجود سه دسته نشریات در ISC (لیست اولیه، لیست انتظار و هسته)، پیشنهاد کرد هیئت ممیزه دانشگاه در امر ارزیابی اعضای هیئت علمی توجه ویژه‌ای به مقالات منتشره در مجلات نشریات هسته (شامل 24 درصد از کل نشریات) داشته باشند زیرا که چنین نشریاتی از فیلترهای داوری و ارزیابی محتوایی با امتیاز بالایی عبور کرده و دارای ارزش علمی زیادی هستند.

وی گفت: در مقابل نشریات فهرست سیاه شامل نشریات جعلی یا کم‌اعتبار هستند که می‌توانند توسط هیئت ممیزه دانشگاه‌ها در موضوع ارزیابی عملکرد علمی محققان مورد توجه قرار گیرند. از سال 1398 شاخص‌های ارزیابی نشریات مورد بازنگری قرار گرفته‌اند که این امر با نظارت وزارت متبوع در سال جاری ادامه خواهد‌یافت. ریاست ISC افزود: مسئولیت روزآمدسازی و پایش مستمر اعتبار نشریات بر عهده پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) است و نشریات و ناشران باید برای جلوگیری از ورود به فهرست نشریات کم‌اعتبار، نامعتبر و جعلی، نسبت به رعایت معیار‌ها و ضوابط تعیین‌شده از سوی ISC اهتمام ورزند که این امر خود باعث ارتقاء جایگاه نشریات خواهد شد.

دکتر دهقانی گفت: شاخص‌های علمی شناسایی ناشران و نشریات کم‌اعتبار و نامعتبر با هدف هدایت پژوهشگران به سمت انتشار کارهای علمی در مجلات معتبر بین‌المللی، تهیه و در قالب فهرستی در سامانه‌ای مجزا تحت عنوان فهرست نشریات کم‌اعتبار، جعلی و نامعتبر ارایه شده‌است (https://jcr.isc.gov.ir/Blacklist.aspx)، به‌طوری‌که در حال حاضر این فهرست شامل سه هزار و ۱۶۴ نشریه کم‌اعتبار و نامعتبر است که به طور مستمر با ذکر تاریخ به‌روز‌رسانی می‌شود و بدین‌ترتیب عملکرد این دو سازمان منجر به یکدست‌سازی عملکرد هیئت ممیزه‌ها و رشد کیفیت علمی کشور می‌شود.

دکتر دهقانی خاطر نشان کرد: فهرست دانشمندان برتر کشور در حال تهیه می باشد که روندی زمانبر بوده و در آبان 1399 نتایج آن به هر دانشگاه اعلام خواهد شد. در این فرآیند کیفیت عملکرد دانشمندان مهم‌ترین شاخص مورد نظر پایگاه استنادی است و هرگونه استناد جعلی مورد شناسایی قرار می‌گیرد.

وی سپس افزود: پایگاه استنادی علوم جهان اسلام به عنوان یک نظام استنادی بین المللی تعاملات بسیار خوب و گسترده ای را در سطح ایران و کشورهای اسلامی برنامه ریزی یا عملیاتی کرده است که از آن جمله  می توان به تعاملات متنوع با آیسسکو، سازمان D8، سازمان OIC، کامستک، آسایهل و ... اشاره کرد. دکتر دهقانی سپس به دستاورد ارزشمند بین‌المللی ISC تحت عنوان رتبه‌بندی جهانی دانشگاه‌ها در سال 2018 و 2019 اشاره کرد و گفت: این رتبه‌بندی جهانی در سال 2020 نیز ادامه خواهد یافت. وی توضیح داد: رتبه بندی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی ایران (https://ur.isc.gov.ir/) یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های ISC محسوب می‌شود. با ابلاغ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سال 1389 به صورت سالیانه دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی ایران توسط ISC رتبه بندی شده‌اند که در سال 1399 این رتبه‌بندی با شاخص‌های جدید صورت خواهد گرفت.

دکتردهقانی گفت: با توجه به رتبه بندی جهانی دانشگاه ها توسط پایگاه استنادی، سازمان همکاری های اقتصادی D-8 نیز خواستار رتبه بندی دانشگاه های عضو این سازمان شده که این امر توسط ISC محقق و نقشه علمی که در تاریخ اسفند 1398 توسط ISC تهیه شده، بر روی وب‌سایت رسمی سازمان D-8 منتشر شد. وی سپس افزود: عملکرد دانشگاه‌های D-8 (شامل ایران، ترکیه، پاکستان، بنگلادش، اندونزی، مالزی، مصر و نیجریه) در بین دانشگاه‌های کشور‌های اسلامی، عملکردی تاثیرگذار بوده‌است به گونه‌ای که این دانشگاه‌ها حدود 75 درصد از تولید علمی کشورهای اسلامی را به خود اختصاص داده‌اند. این کشورها در حوزه رتبه‌بندی‌های بین‌المللی نیز نقش به‌سزایی را در سطح کشورهای اسلامی ایفا می‌کنند. 

دکتر دهقانی سپس با مروری بر خدمات جدید مرکز منطقه ای و ISC به تشریح راهکارهای سازمان برای مقابله با مشکلات ناشی از رخداد پاندمی کوید–19 برای جامعه علمی پرداخت و گفت: مرکز منطقه‌ای برای تسهیل کسب اطلاعات علمی در این بازه حساس، به رایگان‌سازی پایگاه‌های علمی خود اقدام نموده‌است و ISC محصول جدید خود را با نام نماگر کوید-19 (https://maps.isc.gov.ir/covid19/#/world)  ارائه کرده‌است.

وی در ادامه افزود: تولید این سامانه توسط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در سطح ملی و بین‌المللی با استقبال خوبی مواجه شده است به‌گونه‌ای که در حال حاضر این سامانه در وبگاه کشور‌های عضو D-8 بارگذاری شده است که به صورت منظم به‌روز‌رسانی می‌شود.

ریاست ISC اظهار داشت: طراحی این سامانه به عنوان یک دستاورد ارزشمند وزارت علوم و دولت مطرح شده‌است. وی افزود: برگزاری سلسله جلسات ویدیو کنفرانسی با دانشگاه‌های بزرگ کشور باعث شده تا شرایط جدید (رخداد پاندمی کوید–19) نتواند مانع تداوم تعاملات پژوهشی، علمی و آموزشی مرکز منطقه‌ای و ISC در سطح ملی و بین‌المللی شود.

نماگر کووید-19، محصول جدید ISC ایجاد شده در واکنش به پاندمی کرونا

ریاست ISC همچنین گفت: با توجه به اینکه دو مجموعه مرکز منطقه ای و پایگاه استنادی و همچنین دانشگاه ارومیه هر سه در ابعاد منطقه ای و بین المللی فعالیت می کنند، زمینه های متعددی برای همکاری بین دو مجموعه وجود دارد که امید دارم با مباحثی که در این نشست مطرح می شود بتوانیم در مسیر تعاملات بیشتر بین طرفین گام برداریم.

دکتر حب نقی ریاست دانشگاه ارومیه، در ادامه ضمن قدردانی از دعوت به عمل آمده و برگزاری چنین جلسه ای در شرایط کنونی، خواستار تعاملات بیشتر دانشگاه با دو مجموعه مرکز منطقه ای و پایگاه استنادی شد و عملیاتی شدن بندهای تفاهم نامه امضا شده با این دو مجموعه را از ضروریات دانشگاه معرفی کرد و در این خصوص اعلام آمادگی نمود. وی در ادامه به تشریح تاریخچه ای از تأسیس، ویژگی ها و اهداف و دستاوردهای این دانشگاه پرداخت.

دکتر حب نقی نیز خواستار تغییر در وزن شاخص های ارزیابی دانشگاه ها و سوق آن به سوی ارتباط صنعت با جامعه و کارافرینی (نیاز این روزهای جامعه) شد . دکتر دهقانی در پاسخ به این موضوع به افزایش وزن درآمد کلی دانشگاه، نوآوری، بحث های مهارتی، کارافرینی و اشتغال و حتی پذیرش و فارغ التحصیلی دانشجویان در رتبه بندی جدید خبر داد.

سپس دکتر بهرام دلیر نقده معاون پژوهشی دانشگاه ارومیه موضوعات همکاری در انتشار کتاب (از جمله تسریع فرآیند داوری) و همچنین مساعدت مالی در مرحله پرداخت حق داوری و حق سردبیری نشریات مطرح نمود. دکتر دلیر خاطر نشان کرد: دانشگاه ارومیه 5 نشریه معتبر به زبان انگلیسی و سه نشریه به زبان فارسی منتشر می نماید. از جمله دغدغه های مطرح شده توسط دانشگاه ارومیه مشکل تنوع در نگارش وابستگی سازمانی توسط نویسندگان در مقالات بود که منجر به نزول جایگاه دانشگاه در رتبه بندی های ملی و بین المللی شده است، که در این خصوص راهنمایی لازم از سوی معاونت پژوهش و فناوری ISC به دانشگاه ارومیه در خصوص نحوه درج صحیح وابستگی سازمانی ارائه شد. همچنین دانشگاه ارومیه به منظور افزایش آمادگی دانشکده ها، خواستار تسریع در اطلاع رسانی شاخص های ارزیابی دانشگاه ها در سال 99 شد.

در انتها روسای دو سازمان به جمع بندی نکات مطرح شده به شرح زیر پرداختند:

• مقرر شد کارگاه های علم سنجی و رتبه بندی با همکاری طرفین برگزار شود.
• مقرر شد دانشگاه ارومیه در تعاملات بین المللی با ترکیه، آذربایجان، عراق و اقلیم کردستان عراق و حوزه بالکان به ویژه بوسنی و هرزگوین با ISC  همکاری نماید.
• مقرر شد امکان استفاده دانشجویان خارجی دانشگاه ارومیه از منابع اطلاعات علمی مرکز منطقه ای فراهم شود.
• مقرر شد ایجاد پایگاه اطلاعاتی تخصصی در خصوص دریاچه ارومیه و اقدامات انجام شده برای احیای آن مورد بررسی قرار گیرد.
• مقرر شد امکان تأسیس مشترک مرکز ملی آموزش برای توسعه پایدار با استفاده از ظرفیتهای موجود در UNESCO و مرکز آموزش برای توسعه پایدار کشور لاتویا با توجه به سوابق علمی و همکاری تیمی از اساتید دانشگاه ارومیه  (سردبیر، دستیار سردبیر و اعضای هیات تحریریه) با دو مجله تخصصی اروپایی در این زمینه بررسی شود.
• مقرر شد کارگاه های مقاله نویسی- رفع مشابهت متنی، استناد دهی برای اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه برگزار شود.

• مقرر شد دکتر محمدرضا فلاحتی قدیمی فومنی مشاور ریاست و مدیر اداره روابط عمومی و همکاری‌های علمی بین‌المللی مرکز و پایگاه به عنوان رابط اجرایی تفاهم نامه برای انجام هماهنگی های لازم اقدام نمایند.

• مقرر شد در راستای ارزیابی، چاپ و توزیع نشریات ارزشمند دانشگاه، اقدامات لازم از سوی رایسست و دانشگاه ارومیه صورت پذیرد.
• مقرر شد کتاب های معتبر دانشگاه ارومیه پس از طرح در شورای انتشارات مرکز منطقه ای و احراز شرایط لازم، توسط رایسست منتشر شوند.
• مقرر شد طرفین در حوزه فرصت مطالعاتی اساتید و دانشجویان پسادکتری با یکدیگر همکاری کنند.