رونمایی از سامانه جامع صدور کد شناساگر دیجیتال (DOR)

به گزارش اداره روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست ISC گفت: شناسنامه دار نمودن فعالیت های پژوهشی، فناوری، نوآوری وآثار هنری، موثرین گام  در جهت مرجعیت کشور در سال جهش تولید است که با رونمایی از سامانه جامع صدور کد شناساگر دیجیتال (DOR) این مهم تحقق یافت.

دهقانی در ادامه ضمن تبریک ایام دهه مبارک فجر گفت: پروژه سامانه جامع صدور کد شناساگر دیجیتال (DOR) در سطح بین المللی و در راستای تحقق جهش تولید در خدمات رسانی به جامعه علمی کشور به تاریخ 21/11/99 ساعت 8 صبح با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، معاون پژوهش و فنآوری وزارت عتف، مدیر شورای سیاستگذاری پژوهشی و دبیر کمیسیون نشریات علمی، ریاست و معاون پژوهش و فنآوری پایگاه استنادی علوم جهان اسلام و تعدادی از مدیران پایگاه استنادی علوم جهان اسلام و مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فنآوری و نیز تعدادی از روسای دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور از جمله ریاست دانشگاه شیراز به صورت مجازی رونمایی شد.

دکتر شریفی، دبیر کمیسیون نشریات علمی گفت: در کشور بیش از 1300 نشریه علمی در حوزه وزارت علوم و بیش از 500 نشریه در وزارت بهداشت  و بیش از 300 نشریه در دانشگاه آزاد اسلامی انتشار می یابد که برای چنین تولیدات علمی در دنیا کد شناساگر صادر می شود و هر محصول با کد مخصوص تعیین و شناسایی       می شود و با توجه به حجم بالای تولیدات داخلی بدین صورت ساماندهی شده و شناسایی می شوند که این امر توسط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) میسر شده است.

شریفی راه اندازی سامانه جامع صدور کد شناساگر دیجیتال در کشور را ساماندهی یکپارچه در تولیدات علمی توصیف کرد و یادآور شد: با توجه به حجم بالای نشریات علمی این اقدام افتخارآمیز است؛ چرا که شناسایی این تعداد مقالات از ضروریات است که پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در قالب ماموریتی از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این زمینه اقدام کرد.

مدیر کل سیاستگذاری امور پژوهشی وزارت علوم با بیان اینکه این کد در مرحله اول برای نشریات صادر می‌شود، ادامه داد: در آینده قرار است برای کلیه دستاوردهای علمی این کد شناساگر صادر شود.

دکتر غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری درباره حفظ دستاوردهای علمی کشور، تاکید کرد: در بحث مدیریت منابع علمی خودمان در کشور به خصوص به صورت یکپارچه باید کاری انجام دهیم که آثار مادی و معنوی دستاوردها و فعالیت های علم  محققان و دانشمندان حفظ شود تا در شرایط مختلف با دسترسی بهتر و آسان تر در جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل مدیریتی و حمایتی از آن استفاده کرد.

غلامی با بیان اینکه این روزها در سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، در محضر ملت ایران باید مواردی از خدمت فرزندان این آب و خاک را اطلاع رسانی کنیم، گفت: در کنار این موضوع به افزایش امید در نظام اسلامی کمک کنیم و نشان دهیم می توانیم در عرصه های مختلف به عنوان کشوری که تاثیرگذاری علمی دارد و می تواند روی پای خود بایستد، حرفی برای گفتن در منطقه و دنیا داشته باشیم.

وی با بیان اینکه پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در سه سال گذشته چند ماموریت مهم مدنظر وزارت علوم را به سرانجام رساند، افزود: تعیین کد یکتا برای مقالات و آثار علمی در سامانه ملی، به این معنا که مدیریت تولیدات علمی در داخل کشور انجام می شود، اقدام ارزشمندی به حساب می آید.

غلامی خاطرنشان کرد: این سامانه به شناسنامه دار شدن مجموعه نشریات و تولیدات علمی کمک می کند؛ علاوه بر این، مرکز علمی سنجی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام یک مرکز بین المللی میان کشورهای اسلامی به شمار می آید.

وزیر علوم تاکید کرد: از هر فرصتی باید استفاده کرد؛ ماموریتی که از سال های گذشته تعریف و در برهه های زمانی مختلف توسط کشورهای مختلف جهان اسلام به رسمیت شناخته شده است، باید حفظ شود و کار ادامه یابد.

وی اظهار داشت: این مرکزیت به نوبه یک مرکز بین المللی معتبر ابتدا در جهان اسلام، منطقه و به خصوص در غرب آسیا است.

در ادامه، دکتر دهقانی گفت: شناسه دیجیتال اشیا یا (DOR) Digital Object Recognizer، یک کد منحصر به فرد برای هر شی است که همانند اثر انگشت برای آن می‌باشد. کد بین‌المللی DOR به مقاله نشریه و همایش، کتاب، پایان‌نامه، آثار هنری، نرم افزار و ... تعلق می‌گیرد. این شناسه همانند یک بارکد برای شناسایی اشیا عمل می‌کند. با دریافت کد DOR در سامانه با آدرس https://dorl.net، به شی یک لینک اختصاص داده می‌شود و دسترسی به اطلاعات آن همواره امکان‌پذیر می شود.

سرپرست ISC در ادامه گفت: سامانه صدور شناسه دیجیتال اشیا از جمله دستاوردهای مهم در حوزه علم و فنآوری بوده که  شناسنامه دار نمودن کلیه فعالیت های علمی و پژوهشی کشور در طول تاریخ و بخصوص آغاز جنبش علمی از 20 سال گذشته  می باشد. بر این اساس یکی از توصیه های مقام معظم رهبری در راستای شعار "اقتصاد مقاومتی: اقدام و عمل" در حوزه علم تحقق خواهد یافت زیرا با وجود این سامانه ضرورتی به استفاده از سایر کد شناساگر خارج از کشور وجود ندارد.

وی افزود: نیازهای موجود در ایران به این ابزارهای شناساگر در حوزه‌هایی مانند نظام‌های استنادی، انتشارات علمی با استفاده از محمل های اطلاعاتی مختلف مانند نشریات و همایش ها، واسپارگاه های سازمانی و موضوعی و تجارت الکترونیکی از یک طرف و مسئله  زیرساخت شبکه ملی اطلاعات و نبود مکانیزم اجرای حقوق مالکیت معنوی در محیط دیجیتالی از طرف دیگر، اهمیت بیشتری پیدا کرده است. مطابق بررسی های انجام شده در سطح ملی و بین المللی مشخص گردید هیچ نظامی در سطح ملی، که به منظور شناسایی منحصر به فرد و پایدار اشیاء اطلاعاتی در محیط دیجیتال طراحی و پیاده سازی شده باشد، به جز DOR یافت نشده و استانداردی ملی نیز در این خصوص در کشور وجود ندارد.

از جمله مزایای آن  می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- دسترس پذیری سریع و آسان تر به اطلاعات کامل کتابشناختی مقاله ها و کارهای پژوهشی فقط با یک کلیک بر روی کد شناسه

- ارجاع دهی ساده، شفاف و  سریع با کمترین احتمال بروز خطا  به کلیه فعالیت های علمی از جمله مقالات

- افزایش رویت پذیری بیشتر مقاله و در نتیجه افزایش تعداد ارجاعات علمی و بنابراین افزایش ضریب تاثیر و اعتبار نشریه

- امکان دستیابی کلیه سامانه های پژوهشی و آموزشی دانشگاه ها به اطلاعات کتابشناختی مقالات نشریات و همایش ها

- شناسایی مالکیت معنوی و کاهش سرقت علمی

- مکان یابی سریع محتوا و انتخاب سهل و با دقت آنها

- دسترسی بر خط به داده های تحقیقاتی را برای کشف، شناسایی و استفاده مجدد

- امکان صدور شناسه به فعالیت‌های پژوهشی شامل مقالات منتشر شده در نشریات و همایش‌ها

- برنامه ریزی آتی برای توسعه خدمات صدور کد شناسگر دیجیتال به سایر فعالیتهای فنآورانه و نوآورانه از جمله طرح های تحقیاتی، گزارش های فنآوری، ثبت اختراع،  کتاب، پایان‌نامه، آثار هنری، نرم افزار و غیره

- سیاست‌گذاری در جهت اقتصاد مقاومتی و صرفه جویی ارزی (با توجه به هزینه2 الی 3 دلاری هر کد شناسه)

دهقانی ادامه داد: در حال حاضر  بیش از 2300 هزار نشریه سالانه و  بیش از 68 هزار مقاله در نشریات مختلف کشور انتشار می یابد. با احتساب حق عضویت 300 دلار برای هر نشریه و هزینه مورد نیازبرای اخذ کد شناگر دیجیتال توسط شرکت های خارج ازکشور  و با توجه به  پرداخت هزینه  3 دلار برای هرمقاله، میزان اعتبار مورد نیاز  سالانه حدود 20 میلیارد تومان بوده که به صورت ارز و یا معادل آن باید هزینه گردد. با رونمایی این سامانه این هزینه ارزی صرفه جویی خواهد شد. در حال حاضر خدمات این سامانه بدون هزینه بوده و ناشرین نشریات می توانند با مراجعه به سامانه فوق نسبت به دریافت کد شناساگر دیجیتال اقدام نمایند.

 نکته دیگر اینکه با توجه به اینکه  سامانه فوق امکان صدور کد شناساگر دیجیتال برای مقالات سال های گذشته نیز وجود خواهد داشت پیشنهاد می شود  ناشران نسبت به اینکار اقدام نمایند. کاربران می توانند با آدرس info@dorl.net  با گروه توسعه دهنده شناسه DOR در ارتباط باشند.

وی گفت: در حال حاضر پایگاه استنادی علوم جهان اسلام وب‌سرویس تولید شناسه DOR را برای سامانه‌های مدیریت نشریات ارائه کرده است که نشریات می‌توانند از سایت نشریه خود برای هر مقاله با یک کلیک درخواست شناسه نمایند. برای برقراری ارتباط، شرکت پشتیبانی کننده نشریات می تواند این امکان را برای کاربران خود فراهم نماید. همچنین، وب سرویس بازیابی اطلاعات مقاله با استفاده از DOR برای سیستم اتوماسیون پژوهشی دانشگاه ها ( ازجمله سیستم آموزشی و پژوهشی گلستان)  نیز ارائه شده است که دانشگاه ها میتوانند به راحتی با وارد کردن شناسه در وب سایت خود، اطلاعات مقاله را مشاهده نمایند. لازم به ذکر است که شناسه بین‌المللی DOR بلافاصله پس از تولید و ارائه معتبر می‌باشد.

سرپرست ISC گفت: پروژه کد شناساگر دیجیتال (DOR)  ابتد ا توسط گروه مدیریت پژوهشی مدیریت اطلاعات مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری در قالب یک طرح پژوهشی برای نشریات فارسی ارائه شده بود که در سال 1399 سامانه جامع صدور کد شناساگر دیجیتال (DOR)  به صورت کاملا استاندارد و کاربردی توسط گروه های تحقیق و توسعه، برنامه نویسی استنادی و تجزیه و تحلیل منابع پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC) به طور کامل  باز طراحی، پیاده سازی و برای صدور کد شناساگر دیجیتال برای کلیه فعالیت های پژوهشی، فنآورانه، نوآورانه و نیز آثار هنری و نرم افزار فراهم شده است.