گزارش تحلیلی سامانه نماگر کووید-۱۹ ISC در دنیا و ایران- فروردین ماه

به گزارش اداره روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست ISC گفت: اطلاعات مستخرج از سامانه نماگرکووید-19 (ISC COVID-19 Visualizer) نشان می دهد که میزان افزایش آمار بیمار جدید کشور که در بهمن از  208 هزار نفر  به 243 هزار نفر در اسفند آغاز شده بود ادامه یافته و در فروردین به افزایش بیش از دو برابری یعنی 493 هزار نفر رسیده است.

دهقانی گفت: بدین ترتیب با این میزان افزایش، بیماران کشور از یک میلیون و 800 هزار نفر در آخر اسفند سال گذشته به بیش از 2 میلیون و 280 هزار نفر افزایش یافته و بنابراین 21.56 درصد کل بیماران کشور مربوط به فروردین ماه امسال بوده است.

وی افزود: این در حالی است که کل بیماران جدید در فروردین برای برخی کشورها از جمله روسیه (با 4.7 میلیون بیمار) برابر با 270 هزار نفر، انگلیس (با 4.4 میلیون بیمار) برابر با 102 هزار نفر، ایتالیا (با 3.9 میلیون بیمار) برابر با 530 هزار نفر و اسپانیا (با جمعیت مبتلای بیش از 3.4 میلیون بیمار) برابر با 220 هزار نفر بوده است. 

سرپرست ISC در ادامه گفت: بررسی آمار کل بیماران در میان کشورهای همزمان (13 کشور همزمان در انتشار کووید -19: چین، روسیه، ترکیه، برزیل، اسپانیا، آمریکا، فرانسه، ایران، کانادا، انگلیس، آلمان، پاکستان و ایتالیا) نشان می دهد که آمریکا و برزیل در فروردین با افزایش دو میلیون بیمار جدید به ترتیب به بیش از 32.5 میلیون و 14 میلیون نفر رسیده است. بعد از دو کشور آمریکا و برزیل کشورهای ترکیه با 1.39 میلیون نفر، فرانسه با یک میلیون نفر، ایتالیا با 534 هزار نفر، آلمان با 521 هزار نفر و ایران با 493 هزار نفر بالاترین تعداد بیمار جدید را داشته اند.

دهقانی اظهار داشت: میزان درصد بیماران جدید در فروردین نسبت به کل بیماران این کشورها نشان می دهد که کشورهای ترکیه با 31.75 درصد، ایران با 21.56 درصد و فرانسه با 20.36 درصد بیشترین بیمار جدید نسبت به کل بیماران را در فروردین داشته اند. به عبارت دیگر، حدود 32 درصد کل آمار بیمار در ترکیه، 22 درصد کل بیمار در ایران و 20 درصد کل بیماران در فرانسه متعلق به فروردین ماه 1400 می باشد. در مقابل، کشورهای چین 0.48 درصد، انگلیس 2.32 درصد، روسیه 5.75 درصد و آمریکا 6.31 درصد سهم بیماری را در فروردین داشته‌اند.

وی ادامه داد: بر این اساس، میزان متوسط رشد روزانه بیماران کشور که در بهمن ماه به  0.49 درصد و در اسفند به 0.34 درصد رسیده بود، در فروردین ماه به بیش از دو برابر یعنی 0.79 درصد افزایش یافته است. با این افزایش، متوسط نرخ رشد بیماری در کشور، وضعیت فعلی عملا به وضعیت مرداد ماه سال 99 برگشت داده شد و البته با این تفاوت که در مرداد ماه کل آمار بیماران کشور کمتر از 250 هزار نفر بود! جهت اطلاع، ایران از نظر میزان متوسط رشد بیماری در میان کشورهای همزمان در جایگاه دوم قرار گرفته است. همچنین در میان کل کشورهای دنیا با جمعیت بیمار  بیش از 500 هزار نفر (41 کشور)  ایران رتبه نهم را دارد.

دهقانی افزود: میزان متوسط رشد روزانه بیماری در کشورهای همزمان از اسفند ماه سال 99 نسبت به فروردین 1400 به ترتیب در ترکیه (از 0.36 درصد به 1.24 درصد)، ایران (از 0.34 درصد به 0.79 درصد)، فرانسه (از 0.44 به 0.74 درصد)، پاکستان (از 0.25 به 0.68 درصد)، کانادا (از 0.25 درصد به 0.66 درصد)، آلمان (از 0.29 درصد به 0.58 درصد)، برزیل (از 0.43 به 0.53 درصد)، ایتالیا (از 0.48 درصد به 0.48 درصد)، آمریکا (از 0.15 به 0.22 درصد)، اسپانیا (از 0.02 به 0.22 درصد)، روسیه (از 0.17 به 0.2 درصد)، انگلیس (از 0.1 به 0.08 درصد) و چین (از 0.01 به  0.02 درصد) تغییر یافته اند. بدین ترتیب، همانطور که ملاحظه می شود برای اغلب کشورها میزان متوسط رشد بیماری در فروردین نسبت به اسفند افزایش داشته است ولی میزان افزایش فوق برای برخی بسیار اندک بوده است.

سرپرست ISC در ادامه گفت: همچنین، میزان افزایش آمار فوتی جدید کشور که در اسفند ماه 2460 مورد بود به بیش از دو برابر یعنی 5801 مورد افزایش یافته است. در نتیجه، با این میزان افزایش، تعداد فوتی ها تا انتهای فروردین به 67525 نفر رسیده است. بر این اساس میزان متوسط رشد فوتی روزانه کشور که در بهمن و اسفند ماه  ثابت و برابر با 0.14 درصد بود نیز با افزایش دو برابری در فروردین به 0.3 درصد رسیده است.

وی افزود: میزان افزایش رشد متوسط فوتی روزانه کشور در فروردین در حالی است که این میزان تقریبا برای اغلب کشورهای همزمان روند کاهشی داشته است به طوری که کشورهای روسیه (از 0.49 به 0.38 درصد)، فرانسه (از 0.34 درصد به 0.32 درصد)، آلمان (از 0.36 درصد به 0.25 درصد)،  اسپانیا (از 0.3 درصد به 0.19 درصد)، آمریکا (از 0.32 درصد به 0.16 درصد)، کانادا (از 0.18 درصد به 0.15 درصد) و انگلیس (از 0.19 درصد به 0.04 درصد ) کاهش یافته اند.

بدین ترتیب ایران از نظر میزان متوسط رشد فوتی در میان 13 کشور همزمان در جایگاه هفتم و در میان 41 کشور با جمعیت بیمار بیش از 500 هزار نفر در جایگاه 24 قرار دارد.

لازم به ذکر است در شرایط فعلی و در مقایسه با سایر کشورها، وضعیت ایران در هر دو شاخص میزان رشد و نیز میزان فوتی نگران کننده است و امید است با رعایت شیوه نامه ها و دستور العمل ها این وضعیت بحرانی سپری شود.

نتایج و آمار در سامانه کووید-19 به همراه تحلیل های مقایسه ای وضعیت بیماری در کشور و دنیا در ادامه آمده است.

سرپرست ISC خاطرنشان کرد: روند آمار انتشار بیماری در کشورهای همزمان با جمعیت بیماران کمتر از 4 میلیون نفر در نمودار 1 نشان داده شده است. در این نمودار، محور افقی بیانگر روز و از ابتدای مهر 99 تا انتهای فروردین 1400 و محور عمودی جمعیت بیماران هر کشور می باشد. کشورهای همزمان عبارت از 13 کشور چین، روسیه، ترکیه، برزیل، اسپانیا، آمریکا، فرانسه، ایران، کانادا، انگلیس، آلمان، پاکستان و ایتالیا بوده که در دو ماه اول بیماری در این کشورها شیوع پیدا کرد. همانطور که در نمودار 1 نشان داده شده است کشورهای همزمان با جمعیت بیمار کمتر از 4 میلیون نفر به ترتیب صعودی عبارت از ایتالیا، اسپانیا، آلمان، ایران، کانادا، پاکستان و چین بوده است. ضمنا 6 کشور دیگر از جمله آمریکا، برزیل، فرانسه، روسیه، انگلیس و ترکیه جمعیت بیمار بالای 4 میلیون هستند که در این نمودار ظاهر نشده اند.

 نمودار زیر سرعت رشد و شتاب انتشار بیماری در فروردین 1400 در کشورهای ایتالیا، آلمان، ایران  و کانادا را نشان می دهد. 

نمودار 2 روند گسترش و تغییرات جمعیت مبتلا در کشورهای همزمان با جمعیت مبتلای بیش از 4 میلیون نفر را نشان می دهد. در این نمودار فرانسه، روسیه، انگلیس و ترکیه نشان داده شده و کشورهای آمریکا و برزیل به دلیل جمعیت بیماران بالا در این نمودار نشان داده  نشده اند. همانطور که از نمودار 2 مشاهده می شود کشورهای فرانسه و ترکیه در فروردین ماه با موج افزایشی نسبتا زیاد جمعیت بیمار مواجه شده اند. در مقاسیه با دو کشور روسیه و انگلیس، شیب افزایش بیماری بسیار کمتر بوده و حتی برای انگلیس روند فوق رو به کاهش می باشد.

دهقانی گفت: به منظور بررسی دقیق تر آمار کل بیماران، آمار بیماران جدید در فروردین ماه و نیز نسبت افزایش بیماران جدید  به کل بیماران در جدول 1 نشان داده شده است. همانطور که از جدول پیداست در میان کشورهای همزمان، آمار کل بیماران در کشورهای آمریکا و برزیل در فروردین با افزایش دو میلیون بیمار جدید به ترتیب به  32.5 میلیون و 14 میلیون نفر رسیده است. همچنین آمار بیماران جدید در فروردین ماه در کشورهای ترکیه 1.39 میلیون نفر، فرانسه یک میلیون نفر، ایتالیا 534 هزار نفر، آلمان  521 هزار نفر و ایران 493 هزار نفر بوده است. برای بررسی دقیقتر، نسبت بیماران جدید به کل بیماران کشورهای همزمان در ستون پنجم نشان داده شده است.

وی ادامه داد:  نتایج حاصله نشان می دهد که کشورهای ترکیه با 31.75 درصد، ایران با 21.56 درصد و فرانسه با 20.36 درصد بیشترین سهم نسبت بیمار جدید به کل بیماران را در فروردین ماه داشته اند. به عبارت دیگر، از کل جمعیت بیماران کشور ترکیه 31.75 درصد در فروردین ماه به جمعیت بیماران افزوده شده است. کشورهای چین با 0.48 درصد، انگلیس 2.32 درصد، روسیه با 5.75 و آمریکا 6.31 درصد کمترین افزایش نسبی بیمار را در فروردین تجربه کرده اند.

سرپرست ISC گفت: به منظور تجزیه و تحلیل آماری و دستیابی به نتایج بهتر با استفاده از اطلاعات مستخرج از سامانه کووید-19 مربوط به 13 کشور همزمان در طول 7 ماه گذشته (مهر 99 الی فروردین 1400) در جدول 2 میزان متوسط رشد روزانه بیماری در هر ماه محاسبه و نشان داده شده است. تمام مقادیر محاسبه شده در ستون آخر (فروردین ماه) به ترتیب صعودی مرتب شده است.

 وی ادامه داد: میزان نرخ رشد متوسط در واقع متوسط‌گیری متحرک بر روی بازه های زمانی ماهانه بوده و در نتیجه اعداد به دست آمده قابل اعتماد بوده است و با مقایسه این شاخص می‌توان به عملکرد کشورها در کنترل روند انتشار بیماری و نیز مقابله با بیماری پی برد. همان طور که ملاحظه می‌شود، در فروردین ماه کشورهای ترکیه با 1.24 درصد، ایران با 0.79 درصد و فرانسه با 0.74 درصد به ترتیب بیشترین میزان نرخ متوسط رشد روزانه شیوع بیماری و آمریکا، اسپانیا و روسیه با 0.22 درصد، انگلیس با 0.08 درصد و چین با 0.02 درصد کمترین نرخ رشد متوسط روزانه بیماری را در فروردین داشته اند.

دهقانی افزود: نتایج جدول 2 نشان می دهد که متوسط نرخ رشد روزانه بیماری در ایران از 0.34 درصد به 0.79 درصد و بیش از دو برابر افزایش داشته است. به این ترتیب این میزان متوسط رشد روزانه با مرداد سال 99 برابری می کند. این در حالی است که در آن زمان کل بیماران کشور برابر با 250 هزار نفر بود و الان تقریبا 10 برابر افزایش یافته است. البته این میزان روند افزایشی تقریبا برای اغلب کشورها و البته به میزان کمتر مشاهده می شود. همانطور که از جدول 2 مشاهده می شود از این نظر ایران در میان 13 کشور همزمان جایگاه دوم را داشته است. این در حالی است که ایران در اسفند 99 جایگاه 5 را در 13 کشور همزمان داشت.

دهقانی اضافه کرد: جدول 3 میزان نرخ رشد متوسط روزانه بهبودی 13 کشور همزمان را در 7 ماه گذشته  نشان می دهد. لازم به ذکر است تمام مقادیر محاسبه شده در ستون آخر یعنی فروردین 99 به ترتیب صعودی مرتب شده اند. همان طور که از جدول 3 پیداست میزان متوسط نرخ رشد روزانه بهبودی دنیا در اسفند 99 برابر با 0.5 درصد بوده که در فروردین ماه به 0.67 درصد افزایش یافته است. برای ایران نیز میزان متوسط نرخ رشد بهبودی در اسفند ماه 0.5 درصد بود که به 0.54 درصد افزایش یافته است. این افزایش نرخ متوسط بهبودی برای همه کشورها بجز انگلیس، آمریکا، اسپانیا و روسیه مشاهده می شود. یکی از دلایل این امر کاهش همزمان متوسط نرخ رشد بیماری در این کشورهاست.

وی ادامه داد: البته باید توجه داشت متوسط نرخ رشد روزانه بهبودی علاوه بر اینکه تابعی از میزان رشد و انتشار بیماری است، تابعی از مسایلی نظیر طول درمان استاندارد برای ترخیص بیمار، ظرفیت پذیرش بیمار و امکانات بهداشتی کشورها نیز بوده و نمی‌توان انتظار داشت که متناسب با افزایش بیماران با همان نرخ میزان بهبودی افزایش یابد. با این حال میزان کوچک بودن متوسط رشد روزانه انتشار بیماری و بزرگتر بودن متوسط رشد بهبودی نشانه کنترل و مقابله و سرکوب بیماری خواهد بود.

سرپرست ISC گفت: نمودار 3 مقایسه میزان فوتی کشورهای همزمان با میزان جمعیت فوتی کمتر از 150 هزار نفر را نشان می‌دهد. کشورهای امریکا با بیش از 580 هزار نفر فوتی و برزیل با بیش از 370 هزار نفر فوتی در صدر کشورهای همزمان و البته دنیا قرار داشته که به همین دلیل در نمودار ظاهر نشده اند. همانطور که از نمودار مشاهده می شود میزان جمعیت فوتی را می توان در سه گروه مختلف قرار داد. گروه اول شامل کشورهای انگلیس، ایتالیا، روسیه و فرانسه بوده که تعداد کل فوتی آنها تا آخر فروردین ماه در محدوده بالای 100 هزار نفر قرار گرفته و در میان کشورهای همزمان بیشترین فوتی را داشته اند. گروه دوم شامل کشورهای آلمان، اسپانیا و ایران با میزان فوتی 50 الی 100 هزار نفر و گروه سوم با میزان فوتی کمتر از 50 هزار نفر می باشد. کاهش شیب و روند فوتی ایران در چند ماه آخر سال از نمودار مشهود بوده به طوری که میزان فوتی کشورهای روسیه، آلمان و اسپانیا از میزان فوتی ایران بیشتر شده و برای این کشورها با شیب نسبتا بالایی این روند ادامه دارد. همه کشورها بجز ایران، ترکیه، کانادا، پاکستان  و اسپانیا روند افزایشی دارند. به طور خاص افزایش شیب کشورهای ایتالیا، آلمان، روسیه و فرانسه به طور کامل مشهود است.

وی ادامه داد: به منظور بررسی دقیق تر آمارهای کل فوتی، فوتی جدید در دو ماه متوالی اسفند و فروردین و نیز نسبت فوتی جدید فروردین به کل فوتی در جدول 4 نشان داده شده است. همانطور که از جدول 4 پیداست در میان کشورهای همزمان آمار فوتی ایران در فروردین نسبت به اسفند از 2460 نفر به بیش از دو برابر یعنی 5801 نفر افزایش یافته است. این افزایش میزان فوتی برای برخی کشورها از جمله کشور برزیل از 49 هزار به 85 هزار، پاکستان افزایش دو برابری از 1311 فوتی به 2654، کشور ترکیه افزایش سه برابری از 2138 به 6654 فوتی در فروردین نسبت به اسفند وجود داشته است. این در حالی است که برای سایر کشورهای همزمان، شاهد کاهش میزان فوتی در فروردین نسبت به اسفند بوده‌ایم. به طور مثال، در آمریکا کاهش از 49 هزار به 27 هزار و در انگلیس کاهش بسیار از 6700 به 1100 میزان فوتی مشاهده می شود. جمعیت فوتی کشورهای آمریکا با 27 هزار فوتی جدید تا آخر فروردین به بیش از 580 هزار نفر، برزیل با 85 هزار فوتی جدید به 378 هزار فوتی و نیز انگلیس با 1100 فوتی جدید به 127 هزار فوتی، بالاترین میزان فوتی را در میان کشورهای همزمان داشته اند. 

 همچنین آمار فوتی های جدید در فروردین ماه در کشورهای برزیل با 85 هزار، آمریکا با 27 هزار، ایتالیا حدود 13 هزار نفر بیشترین میزان فوتی جدید را داشته اند. برای بررسی دقیقتر نسبت فوتی جدید به کل فوتی (بر حسب درصد) کشورهای همزمان در ستون پنجم نشان داده شده است.

 نتایج حاصله نشان می دهد که کشورهای برزیل 22.6 درصد، ترکیه 18.17 درصد و پاکستان 16.13 درصد از کل فوتی ها را در فروردین ماه داشته اند. کشورهای چین با صفر درصد، انگلیس 0.93 درصد، کانادا 4.51 درصد و آمریکا  4.74 درصد کمترین میزان سهم فوتی در فروردین را داشته اند.

جدول 5 میزان نرخ رشد متوسط روزانه فوتی 13 کشور همزمان را در 7 ماه سال اخیر نشان می دهد. لازم به ذکر است تمام مقادیر محاسبه شده در فروردین ماه (ستون آخر) به ترتیب صعودی مرتب شده است.

دهقانی گفت: همان طور که از جدول 5 پیداست، میزان متوسط رشد روزانه فوتی دنیا از 0.35 درصد در اسفند به 0.38 درصد در فروردین افزایش یافته است. بررسی ها نشان می دهد که روند کاهشی میزان متوسط رشد فوتی روزانه کشور در آبان 1.13 درصد، آذرماه  0.67 درصد، دی ماه 0.21 درصد  و در بهمن ماه  به 0.14 درصد ادامه داشته ولی این روند از  اسفند ماه متوقف شده و برابر 0.14 درصد و در فروردین ماه با رشد بیش از دو برابری به 0.3 درصد افزایش یافته است. این در حالی است که برای کشورهای آلمان، اسپانیا، آمریکا، کانادا، انگلیس و چین میزان متوسط رشد روزانه فوتی رو به کاهش بوده است.

به طوری که کشورهای آلمان (از 0.36 درصد به 0.25 درصد)، اسپانیا (از 0.3 درصد به 0.19 درصد)، آمریکا (از 0.32 درصد به 0.16 درصد)، انگلیس (از 0.19 درصد به 0.04 درصد )، در فروردین نسبت به اسفند کاهش یافته اند.

نمودار 4 میزان متوسط نرخ رشد روزانه شیوع بیماری، متوسط نرخ رشد روزانه بهبودی و نیز متوسط نرخ رشد روزانه فوتی ایران را در 7 ماه اخیر نشان می‌دهد. افزایش متوسط نرخ رشد بیماری و نیز  میزان متوسط نرخ فوتی روزانه بیماری در فروردین واقعا نگران کننده است.

مشخصات آماری کشورهای دنیا با بیش از 500 هزار بیمار مبتلا به ویروس کووید- 19 تا پایان فروردین 1400 در جدول 6 نشان داده شده است. همانطور که از جدول ملاحظه می شود در دنیا 41 کشور دارای جمیت بیمار بیش از 500 هزار نفر می باشد.

سرپرست ISC گفت: میزان کل جمعیت بیماران در دنیا با افزایش حدود 14 میلیون نفر در بهمن به بیش از 110 میلیون  و با افزایش 12.6 میلیون نفر در اسفند به بیش از 122 میلیون نفر و در فروردین با افزایش بیش از 20 میلیون نفر به 143 میلیون نفر تا آخر فروردین رسیده است.

بدین ترتیب میزان متوسط نرخ رشد روزانه دنیا که از 0.46 درصد در بهمن ماه  به 0.26 درصد در اسفند کاهش یافته بود مجددا در فروردین به 0.49 درصد افزایش یافت.  

ضمنا ایران که در اسفند دارای نرخ رشد متوسط روزانه 0.34 درصد و در جایگاه 18 دنیا قرار داشت، در فروردین ماه با افزایش بیش از دو برابری این نرخ به  0.79 درصد در جایگاه نهم دنیا قرار گرفت.

کشورهای ترکیه با متوسط نرخ رشد روزانه 1.24 درصد، فیلیپین با 1.22 درصد و هندوستان و مجارستان با 0.97درصد دارای بالاترین میزان متوسط نرخ رشد در میان همه کشورها می باشند.  همچنین کشورهای سوییس، انگلیس، آفریقای جنوبی، پرتقال و رژیم اشغالگر قدس به ترتیب با میزان متوسط رشد روزانه کمتر از 0.1 درصد در انتهای جدول قرار دارند.  

میزان کل آمار فوتی دنیا در بهمن ماه 387 هزار نفر افزایش یافته و در اسفند با افزایش 270 هزار نفر و در فروردین با فوت بیش  از 335 هزار نفر مجموعاً به حدود 3 میلیون نفر رسیده است.

بدین ترتیب، میزان متوسط نرخ رشد روزانه فوتی دنیا که در بهمن ماه از 0.58 درصد به 0.35 درصد در اسفند کاهش یافته بود، در فروردین ماه روند صعودی گرفته و به 0.38درصد افزایش یافت. ایران با متوسط نرخ رشد روزانه فوتی 0.14 درصد در اسفند ماه در جایگاه 34 این کشورها قرار داشت که با افزایش دو برابری به میزان 0.3 درصد در جایگاه 24 قرار گرفته است.

کشورهای اردن با متوسط نرخ رشد روزانه فوتی 1.2 درصد، مجارستان با 1.13 درصد و اکراین با 0.99 درصد دارای بالاترین میزان متوسط نرخ رشد فوتی در میان همه کشورها می باشند. همچنین کشورهای سوییس، مراکش، انگلیس و پرتقال به ترتیب با میزان متوسط رشد فوتی روزانه کمتر از 0.1 درصد در انتهای جدول قرار دارند.