پنجمین کارگاه بین‌المللی چگونگی نمایه‌سازی نشریات در ISC

به گزارش اداره روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، پنجمین کارگاه بین المللی چگونگی نمایه سازی نشریات در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) و راهکارهای ارتقای نشریات در رتبه بندی های جهانی برای سردبیران نشریات کشورهای اسلامی به میزبانی ISC در تاریخ 21 اردیبهشت 1400 برگزار شد.

این کارگاه بین المللی با حضور روسای دانشگاه ها و سردبیران نشریات کشورهای آذربایجان، عراق، ترکیه، پاکستان، یمن و ایران برگزار شد که نزدیک به 60 شرکت کننده در این کارگاه حضور داشتند.

در این کارگاه آموزشی، دکتر محمدرضا فلاحتی فومنی قدیمی، مدیر اداره روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی ISC و مرکز منطقه ای، جواد حیات داوودی مدیر گروه تجزیه و تحلیل منابع ISC و فاطمه خلیفه مدیر گروه تحقیق و توسعه به ارائه کارگاه برای سردبیران نشریات روسای دانشگاه ها پرداختند.

در ابتدای این کارگاه مجازی، دکتر فلاحتی ضمن خوش آمدگویی به حاضرین، به بیان هدف از برگزاری این کارگاه پرداخت و گفت امید است چنین سلسله کارگاه های آموزشی که در حال برگزاری است باعت گسترش تعاملات علمی بین المللی بین سردبیران و دانشگاه ها با ISC شود تا بتوانند از خدمات علمی ISC هرچه بیشتر بهره مند شوند.

وی افزود: پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در نظر دارد با برگزاری چنین کارگاه های مجازی برای سردبیران و اعضای هیئت تحریریه نشریات نمایه شده در ISC، آنها را با سیاست و معیارهای نمایه سازی نشریات در ISC آشنا کند. وی پس از معرفی مختصر از تاریخچه تاسیس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، به معرفی اهداف و خدمات پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) پرداخت.

در این کارگاه سامانه نشریات علمی غیر فارسی زبان، شاخص ها و سیاست های نمایه سازی نشریات، نمایه سازی و سطح بندی، نشریات نمایه شده در ISC بر اساس معیارهای ارزیابی ساختاری، محتوایی و مبتنی بر داده های علم سنجی در سه مجموعه متفاوت «نشریات اولیه»، «نشریات لیست انتظار» و «نشریات هسته» برای شرکت کنندگان معرفی شد.

علاوه براین، در این وبینار در خصوص حفظ و ارتقای جایگاه نشریات در سایر رتبه بندی های جهانی، آشنایی با اضافه، حذف یا آرشیو کردن نشریات در مجموعه های کتابخانه ای، آشنایی با آخرین تغییر و تحولات علم کتاب شناسی، بررسی تاثیر نشریات در بازار های اقتصادی و بررسی عملکرد های اعضای هیئت تحریریه، دسترسی به اطلاعات کتاب شناختی و نمایه سازی و همچنین ارزیابی بهبود و ضعف جایگاه نشریات در مقایسه با سایر نشریات همان حوزه در بازه های زمانی مختلف مورد بررسی قرار گرفت.

در ادامه، سامانه معرفی فهرست کل نشریات و نشریات فاقد نمایه ISC معرفی شد و از سردبیران نشریات خواسته شد تا نشریات جعلی را به این پایگاه معرفی کنند تا در پایگاه های ISC اسامی آنها پس از ارزیابی معرفی شود.

سپس با مروری بر خدمات جدید ISC به تشریح راهکارهای سازمان برای مقابله با مشکلات ناشی از رخداد پاندمی کوید–19 برای جامعه علمی پرداخته شد. ISC محصول جدید خود را با نام نماگر کوید-19 (https://maps.isc.gov.ir/covid19/#/world)  ارائه کرده‌ است. تولید این سامانه توسط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در سطح ملی و بین‌المللی با استقبال خوبی مواجه شده است به‌ گونه‌ای که در حال حاضر این سامانه در وبگاه کشور‌های عضو D-8 بارگذاری شده است که به صورت منظم به‌روز‌رسانی می‌شود.

لازم به ذکر است در حال حاضر بیش از 18 هزار مقاله تمام متن در این سامانه برای استفاده کاربران موجود است.

وی در ادامه به معرفی برخی خدمات مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST) پرداخت و گفت: درحال حاضر مرکز منطقه ای یکی از بزرگترین پایگاه‌های اطلاعاتی و منابع فارسی در کشور بوده و در چند سال اخیر با هدف گسترش و ترویج زبان و ادب فارسی نسبت به تأسیس شاخه به منظور دسترسی به پایگاه‌ها و منابع اطلاعاتی فارسی در کلیه دانشگاه‌های خارج از کشور دارای کرسی زبان فارسی اقدام نموده است.

وی ادامه داد: یکی از فعالیت های مهم پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ارزیابی و رتبه بندی دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی ایران و کشورهای اسلامی است. پایگاه استنادی علوم جهان اسلام از سال 1389 دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی کشور را براساس 26 شاخص در قالب 5 معیار کلی پژوهش، آموزش، وجهه بین المللی، تسهیلات، امکانات و فعالیت های اجتماعی، اقتصادی و صنعتی که مهمترین مأموریت های دانشگاهی را مد نظر قرار می دهند، ارزیابی و رتبه بندی می کند. روش شناسی رتبه بندی ملی ISC توسط تیمی متشکل از خبرگان و متخصصان رتبه بندی تهیه و در ششمین نشست وزرای آموزش عالی کشورهای اسلامی مصوب شده است. این پایگاه ضمن ارائه سالانه رتبه بندی ملی ISC در کشور، از سال 2013-2014 رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی را در سطح کشورهای اسلامی آغاز کرده است. رتبه بندی جهان اسلام ISC براساس شاخص ها و معیارهای تخصصی در حوزه علم سنجی و متناسب با سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری صورت می پذیرد. نظام های رتبه بندی ملی و جهان اسلام ISC با ارائه شاخص های تخصصی و متنوع این امکان را برای دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی فراهم آورده است تا با سنجش همه جانبه عملکرد خویش و آگاهی دقیق از رقبای ملی و منطقه ای، برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های مناسب جهت رشد وضعیت و تبدیل شدن به دانشگاه های تراز جهانی را اتخاذ نمایند.

در ادامه، آقای جواد حیات داوودی، مدیر گروه تجزیه و تحلیل منابع ISC به معرفی سامانه نشریات علمی پرداخت و گفت: این سامانه بر اساس استانداردهای علم سنجی بین المللی طراحی شده و ابزاری برای تحلیل و رتبه بندی نشریات علمی بر پایه شاخص محتوایی بوده و نشریات بر حسب میزان اثرگذاری علمی و استنادهای دریافتی در چارک های مختلف تقسیم ‏بندی شده اند. سامانه نشریات علمی شامل اطلاعات نشریات فارسی، عربی و انگلیسی دارای ضریب تأثیر است که از نظر موضوعی در حوزه‌های علوم انسانی، علوم پایه، علوم پزشکی، علوم دامپزشکی، علوم کشاورزی، فنی و مهندسی، منابع طبیعی، هنر و معماری قرار داده شده‌اند.

وی ادامه داد: این سامانه جهت تسریع آگاهی از جایگاه هر نشریه بر اساس ضریب تأثیر، فراهم آوردن دسترسی به اثرگذارترین نشریات و تشخیص الگوهای رایج انتشار و استناد قبل از تعیین راهکارها و سیاست گذاری های علمی در دانشگاه ها به کار می رود. همچنین، میزان اثرگذاری هر نشریه را تعیین کرده و  نیم عمر استنادها به نشریه، شاخص آنی، اطلاعات کتاب شناختی، مجلات استناد شونده و استنادکننده را نشان می دهد.

در حال حاضر برنامه کیفی سازی نشریات در پایگاه داده ISC به ترتیب اهمیت در سه بخش نشریات هسته، لیست انتظار و اولیه در حال انجام است.

در ادامه این کارگاه، سرکار خانم خلیفه به معرفی سامانه جامع صدور کد شناساگر دیجیتال (DOR) پرداخت و گفت: شناسه دیجیتال اشیا یا (DOR) Digital Object Recognizer، یک کد منحصر به فرد برای هر شی است که همانند اثر انگشت برای آن می‌باشد. کد بین‌المللی DOR به مقاله نشریه و همایش، کتاب، پایان‌نامه، آثار هنری، نرم افزار و ... تعلق می‌گیرد. این شناسه همانند یک بارکد برای شناسایی اشیا عمل می‌کند. با دریافت کد DOR در سامانه با آدرس https://dorl.net، به شی یک لینک اختصاص داده می‌شود و دسترسی به اطلاعات آن همواره امکان‌پذیر می شود.

وی در ادامه سامانه بارگذاری سریع اطلاعات مجلات (XML) در ISC را برای شرکت کنندگان معرفی کرد. این سامانه جهت بارگذاری و ارسال سریع دوره ها و شماره های مختلف نشریات به ISC بدون نیاز به پست نسخه چاپی طراحی شده است. هدف اصلی این ابزار فراهم آوردن سیستمی کاربرپسند برای بارگذاری، انتقال سریع دوره ها و شماره های مختلف نشریات از کل کشورهای اسلامی به ISC و بارگذاری مقالات تمام متن در فرمت XML  و PDF  می باشد.

وی افزود: یکی از ویژگی های مهم این سامانه عدم نیاز به قالب از پیش تعریف شده XML خاص است و مجله می تواند اطلاعات مورد نیاز نمایه شدن را با هر قالب XML ارسال نماید.

پایگاه استنادی علوم جهان اسلام به منظور فراهم کردن امکان آسان تر ارسال اطلاعات نشریات، وب سرویس دریافت خودکار اطلاعات را ارائه می کند. کاربر نشریه با استفاده از سامانه مدیریت نشریه خود و این وب سرویس می تواند به طور خودکار اطلاعات هر دوره از نشریه را با یک کلیک ارسال کند. با استفاده از این ابزار دیگر نیاز نیست کاربر اطلاعات هر دوره را دستی در این سامانه بارگذاری کند. لازم به ذکر است که نتیجه بررسی کارشناسان پایگاه ISC برای هر دوره از نشریه به طور خودکار به وب سایت نشریه ارسال می شود.

در پایان این کارگاه آموزشی بین المللی جلسه پرسش و پاسخ برگزار شد.