استقبال سردبیران نشریات پاکستان از دهمین کارگاه بین المللی چگونگی نمایه سازی نشریات در ISC

به گزارش مدیریت روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، دهمین کارگاه بین المللی چگونگی نمایه سازی نشریات و راهکارهای ارتقای نشریات در رتبه بندی های جهانی برای سردبیران نشریات کشورهای اسلامی به میزبانی ISC در تاریخ 22 تیر 1400 برگزار شد.  

این کارگاه بین المللی با حضور اعضای هیئت علمی دانشگاه ها، سردبیران و مدیران مسئول نشریات پاکستان برگزار شد که نزدیک به 27 نفر شرکت کننده از 17 نشریه در این کارگاه حضور داشتند.

در این کارگاه آموزشی، حمیدرضا مرزبان کارشناس مدیریت روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی، جواد حیات داوودی مدیر گروه تجزیه و تحلیل منابع ISC و فاطمه خلیفه مدیر گروه تحقیق و توسعه به ارائه کارگاه برای سردبیران نشریات پرداختند.

چنین سلسله کارگاه های آموزشی که توسط  ISC در حال برگزاری است باعث گسترش تعاملات علمی بین المللی بین سردبیران و دانشگاه ها با ISC می شود و می توانند از خدمات علمی ISC هرچه بیشتر بهره مند شوند و همچنین با سیاست ها و معیارهای نمایه سازی نشریات نیز آشنایی پیدا می کنند.

در این کارگاه، رتبه بندی دانشگاه ها، سامانه نشریات علمی غیر فارسی زبان، شاخص ها و سیاست های              نمایه سازی نشریات، نمایه سازی و سطح بندی نشریات نمایه شده در ISC بر اساس معیارهای ارزیابی ساختاری، محتوایی و مبتنی بر داده های علم سنجی در سه مجموعه متفاوت «نشریات اولیه»، «نشریات لیست انتظار» و «نشریات هسته» و همچنین نشریات فاقد نمایه ISC برای شرکت کنندگان معرفی شد.

علاوه براین، در این وبینار در خصوص حفظ و ارتقای جایگاه نشریات در سایر رتبه بندی های جهانی، آشنایی با اضافه، حذف یا آرشیو کردن نشریات در مجموعه های کتابخانه ای، آشنایی با آخرین تغییر و تحولات علم کتاب شناسی، بررسی تاثیر نشریات در بازار های اقتصادی و بررسی عملکرد های اعضای هیئت تحریریه، دسترسی به اطلاعات کتاب شناختی و نمایه سازی و همچنین ارزیابی بهبود و ضعف جایگاه نشریات در مقایسه با سایر نشریات همان حوزه در بازه های زمانی مختلف مورد بررسی قرار گرفت.

در ادامه، سامانه معرفی فهرست کل نشریات و نشریات فاقد نمایه ISC معرفی شد و از سردبیران نشریات خواسته شد تا نشریات جعلی را به ISC معرفی کنند تا در پایگاه های ISC اسامی آنها پس از ارزیابی معرفی شود.

سپس با مروری بر خدمات جدید ISC به تشریح راهکارهای سازمان برای مقابله با مشکلات ناشی از رخداد پاندمی کوید–19 برای جامعه علمی پرداخته شد. ISC محصول جدید خود را با نام نماگر کوید-19 (https://maps.isc.ac/covid19/#/world)  ارائه کرده‌ است. تولید این سامانه توسط موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) در سطح ملی و بین‌المللی با استقبال خوبی مواجه شده است به‌ گونه‌ای که در حال حاضر این سامانه در وبگاه کشور‌های عضو D-8 بارگذاری شده است که به صورت منظم به‌روز‌رسانی می‌شود. 

لازم به ذکر است در حال حاضر بیش از 18 هزار مقاله تمام متن در این سامانه برای استفاده کاربران موجود است.

ISC یکی از بزرگترین پایگاه‌های اطلاعاتی و منابع فارسی در کشور بوده و در چند سال اخیر با هدف گسترش و ترویج زبان و ادب فارسی نسبت به تأسیس شاخه به منظور دسترسی به پایگاه‌ها و منابع اطلاعاتی فارسی در کلیه دانشگاه‌های خارج از کشور دارای کرسی زبان فارسی اقدام نموده است.

دانشگاه های با مراجعه به این سامانه می توانند وضعیت و جایگاه خود را با سایر دانشگاه ها در شاخص های مختلف مقایسه کنند.

روش شناسی رتبه بندی ملی ISC توسط تیمی متشکل از خبرگان و متخصصان رتبه بندی تهیه شده است. ISC ضمن ارائه سالانه رتبه بندی ملی ISC در کشور، از سال 2014-2013 رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی را در سطح کشورهای اسلامی آغاز کرده است. رتبه بندی جهان اسلام ISC براساس شاخص ها و معیارهای تخصصی در حوزه علم سنجی و متناسب با سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری صورت می پذیرد. نظام های رتبه بندی ملی و جهان اسلام ISC با ارائه شاخص های تخصصی و متنوع این امکان را برای دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی فراهم آورده است تا با سنجش همه جانبه عملکرد خویش و آگاهی دقیق از رقبای ملی و منطقه ای، برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های مناسب جهت رشد وضعیت و تبدیل شدن به دانشگاه های تراز جهانی را اتخاذ نمایند.

در ادامه، آقای جواد حیات داوودی، مدیر گروه تجزیه و تحلیل منابع ISC به معرفی سامانه نشریات علمی پرداخت و گفت: این سامانه بر اساس استانداردهای علم سنجی بین المللی طراحی شده و ابزاری برای تحلیل و رتبه بندی نشریات علمی بر پایه شاخص محتوایی می باشد. سامانه نشریات علمی شامل اطلاعات نشریات فارسی، عربی و انگلیسی دارای ضریب تأثیر است که از نظر موضوعی در حوزه‌های علوم انسانی، علوم پایه، علوم پزشکی، علوم دامپزشکی، علوم کشاورزی، فنی و مهندسی، منابع طبیعی، هنر و معماری قرار داده شده‌اند.

وی ادامه داد: این سامانه جهت تسریع آگاهی از جایگاه هر نشریه بر اساس ضریب تأثیر، فراهم آوردن دسترسی به اثرگذارترین نشریات و تشخیص الگوهای رایج انتشار و استناد قبل از تعیین راهکارها و سیاست گذاری های علمی در دانشگاه ها به کار می رود. همچنین، میزان اثرگذاری هر نشریه را تعیین کرده و  نیم عمر استنادها به نشریه، شاخص آنی، اطلاعات کتاب شناختی، مجلات استناد شونده و استنادکننده را نشان می دهد.

در حال حاضر برنامه کیفی سازی نشریات در پایگاه داده ISC به ترتیب اهمیت در سه بخش نشریات هسته، لیست انتظار و اولیه در حال انجام است که در این کارگاه شاخص های مربوط به هر بخش برای حاضرین معرفی شد تا نقاط ضعف خود را برطرف سازند.

وی سپس به معرفی سامانه گزارش های استنادی نشریات پرداخت و گفت: گزارش های استنادی نشریات، مشتق شده از استانداردهای علم سنجی بین المللی بوده و ابزاری برای تحلیل و رتبه بندی نشریات علمی و تخصصی محسوب می گردد. این ابزار به زبان های فارسی، انگلیسی و عربی طراحی شده است.

این محصول جهت آگاهی از میزان نفوذ هر نشریه در مقایسه با سایر نشریات، فراهم آوردن دسترسی به اثرگذارترین نشریات، تعیین اعتبار مجلات منتشر کننده مقالاتِ هر یک از اعضای هیئت علمی، اتخاذ تصمیمات آگاهانه در راستای افزایش، آرشیو و حذف نشریات از مجموعه های کتابخانه ای و تشخیص الگوهای رایج انتشار و استناد قبل ازتعیین راهکارها و سیاستگزاری های علمی در دانشگاه ها به کار می رود.

 گزارش های استنادی نشریات، میزان اثرگذاری هر نشریه را تعیین کرده و ، نیم عمر استنادها به نشریه، شاخص آنی، اطلاعات کتابشناختی، مجلات استناد شونده، و استنادکننده را نشان می دهد.

وی در ادامه به معرفی پیش نیازهای لازم به منظور ارزیابی نشریات در ISC برای سردبیران پرداخت و سپس جزئیات و شرایط برخی نشریات پاکستان که در ISC نمایه شده است را برای شرکت کنندگان آنالیز و بررسی کرد.

وی گفت: تعداد نشریات پاکستان در گزارش های استنادی نشریات ISC در سال های 2015 تا 2018 میلادی به شرح نمودار زیر است.

وی سپس 10 نشریه برتر پاکستان بر اساس ضریب تاثیر را برای سردبیران نشریات معرفی کرد.

در ادامه به عوامل عدم نمایه شدن نشریه ها پرداخته شد که شامل موار زیر است:

1. نوع جغرافیایی ناکافی هیئت تحریریه
2. کمبود اطلاعات در مورد رتبه دانشگاهی اعضای هیئت تحریریه
3. تنوع جغرافیایی و سازمانی ناکافی در مجلات
4. کمبود اطلاعات در مورد تناوب انتشار
5. فقدان الگوهای XML
6. اطلاعات تماس ناکافی نشریه
7. عدم حضور ناشر در رتبه بندی دانشگاهی ISC

در ادامه این کارگاه، سرکار خانم خلیفه به معرفی سامانه جامع صدور کد شناساگر دیجیتال (DOR) پرداخت و گفت: شناسه دیجیتال اشیا یا (DOR) Digital Object Recognizer، یک کد منحصر به فرد برای هر شی است که همانند اثر انگشت برای آن می‌باشد. کد بین‌المللی DOR به مقاله نشریه و همایش، کتاب، پایان‌نامه، آثار هنری، نرم افزار و ... تعلق می‌گیرد. این شناسه همانند یک بارکد برای شناسایی اشیا عمل می‌کند. با دریافت کد DOR در سامانه با آدرس https://dorl.net، به شی یک لینک اختصاص داده می‌شود و دسترسی به اطلاعات آن همواره امکان‌پذیر می شود.

لازم به ذکر است از مزایای این سامانه در مقایسه با سامانه DOI می توان به موارد متعدد اشاره کرد. برای نمونه این سامانه در حال حاضر کاملا با هزینه ISC پشتیبانی می شود و برای نشریات هزینه ای ندارد ضمن آنکه در آینده ای نزدیک سایر فراورده های اطلاعاتی را نیز در بر خواهد گرفت که از مزیت های مهم سامانه جدید محسوب می شود.

وی در ادامه سامانه بارگذاری سریع اطلاعات مجلات (XML) در ISC را برای شرکت کنندگان معرفی کرد. این سامانه جهت بارگذاری و ارسال سریع دوره ها و شماره های مختلف نشریات به ISC بدون نیاز به پست نسخه چاپی طراحی شده است. هدف اصلی این ابزار فراهم آوردن سیستمی کاربرپسند برای بارگذاری، انتقال سریع دوره ها و شماره های مختلف نشریات از کل کشورهای اسلامی به ISC و بارگذاری مقالات تمام متن در فرمت XML  و PDF  می باشد.

وی افزود: یکی از ویژگی های مهم این سامانه عدم نیاز به قالب از پیش تعریف شده XML خاص است و مجله می تواند اطلاعات مورد نیاز نمایه شدن را با هر قالب XML ارسال نماید.

موسسه استنادی علوم (ISC) و پایش علم و فناوری به منظور فراهم کردن امکان آسان تر ارسال اطلاعات نشریات، وب سرویس دریافت خودکار اطلاعات را ارائه می کند. کاربر نشریه با استفاده از سامانه مدیریت نشریه خود و این وب سرویس می تواند به طور خودکار اطلاعات هر دوره از نشریه را با یک کلیک ارسال کند. با استفاده از این ابزار دیگر نیاز نیست کاربر اطلاعات هر دوره را دستی در این سامانه بارگذاری کند. لازم به ذکر است که نتیجه بررسی کارشناسان ISC برای هر دوره از نشریه به طور خودکار به وب سایت نشریه ارسال می شود.

در پایان این کارگاه آموزشی بین المللی جلسه پرسش و پاسخ برگزار شد.