گزارش تحلیلی سامانه نماگر کووید-۱۹ ISC در دنیا و ایران-مرداد ماه

به گزارش مدیریت روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، دکتر محمدجواد دهقانی رئیس مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) گفت: اطلاعات مستخرج از سامانه نماگرکووید-19 (ISC COVID-19 Visualizer) نشان می دهد که روند افزایشی آمار بیماران جدید کشور از 279 هزار نفردر خردادماه به 528 هزار نفر در تیرماه و در مردادماه به میزان 1 میلیون و 53 هزار نفر رسیده است.

دهقانی اظهار داشت: این میزان بیمار جدید در طول یک ماه بیشترین میزان ممکن در طول یک سال و نیم گذشته بوده است. بدین ترتیب با این میزان افزایش، بیماران کشور از 3 میلیون و 600 هزار نفر به 4 میلیون و 677 هزار نفر در پایان مردادماه 1400 افزایش یافته است. بر این اساس بیش از 32 درصد از کل بیماران کشور مربوط به بیماران در دو ماه تیر و مرداد 1400 بوده است.

وی ادامه داد: این در حالی است که جمعیت بیماران جدید در مردادماه  برای برخی کشورها از جمله آمریکا برابر با 3 میلیون و 330 هزار نفر، هندوستان 1 میلیون و 157 هزار نفر، ایران 1 میلیون و 53 هزار نفر و برزیل 1 میلیون و 47 هزار نفر بوده و آمار بیماران جدید سایر کشورهای جهان در این ماه کمتر از 1 میلیون نفر بوده است. متاسفانه ایران از این نظر در جایگاه سوم دنیا قرار گرفته است. جهت اطلاع آمار بیماران جدید در مردادماه در کشور انگلیس 890 هزار نفر، ایتالیا برابر با 182 هزار نفر، روسیه برابر با 692 هزار نفر، فرانسه 686 هزار نفر، اسپانیا 521 هزار نفر بوده است. 

رییس ISC در ادامه گفت: روند افزایشی جمعیت بیماران کشور نشان می دهد که میزان متوسط رشد روزانه بیماران در خرداد 0.31 درصد، تیرماه 0.52 درصد و در مردادماه به 0.83 درصد افزایش یافته است. به این ترتیب ایران از نظر میزان متوسط رشد روزانه بیماری در مردادماه در میان کشورهای همزمان (13 کشور همزمان در انتشار کووید-19: چین، روسیه، ترکیه، برزیل، اسپانیا، آمریکا، فرانسه، ایران، کانادا، انگلیس، آلمان، پاکستان و ایتالیا) در جایگاه اول قرار گرفته است. در واقع کشورهای ایران با رشد متوسط روزانه 0.83 درصد، انگلیس با 0.48 درصد و پاکستان با 0.39 درصد در صدرکشورهای همزمان قرار دارند. ضمنا ایران در میان کل کشورهای دنیا با جمعیت بیمار بیش از یک میلیون نفر (34 کشور) از نظر رشد متوسط روزانه بیماری در مردادماه 1400 در جایگاه پنجم قرار دارد. کشورهای تایلند با متوسط نرخ رشد روزانه 2.75 درصد، مالزی با 1.56 درصد و ژاپن با 1.32 درصد به ترتیب در جایگاه های اول تا سوم قرار دارند.

دهقانی گفت: آمار فوتی ماهانه ایران در خردادماه 4771 نفر، تیرماه 5098 نفر و در مردادماه با افزایش بیش از 2.5 برابری به  13975 نفر افزایش یافته و از این نظر در میان کشورهای همزمان در جایگاه چهارم قرار گرفته است. لازم به ذکر است میزان فوتی در مردادماه در همه کشورهای همزمان به جز برزیل (27 هزار و 440 نفر)، روسیه (24 هزار و 543 نفر)، آمریکا (18 هزار و 886 نفر) و ایران (13 هزار و 975 نفر) زیر 3 هزار نفر بوده است. بر این اساس تا پایان مردادماه کل جمعیت فوتی کشور به 102 هزار نفر رسیده است.

از نظر نرخ متوسط رشد فوتی روزانه، ایران در تیرماه 0.2 درصد بود که در مرداد به 0.48 درصد افزایش یافته است که بدین ترتیب در میان کشورهای همزمان از این نظر در جایگاه دوم قرار دارد.

وی ادامه داد: جهت اطلاع میزان رشد متوسط فوتی روزانه کشورهای روسیه 0.49 درصد، ایران 0.48 درصد، پاکستان 0.27 درصد، ترکیه 0.24 درصد و برزیل 0.16 درصد بوده و برای سایر کشورهای همزمان زیر 0.1 درصد می باشد. به طور خاص میزان نرخ متوسط رشد فوتی روزانه برای ایتالیا، کانادا، آلمان، فرانسه، اسپانیا، انگلیس همگی زیر 0.05 درصد بوده و عملا میزان مرگ و میر ناشی از بیماری کووید در این کشورها کنترل شده است. لازم به ذکر است در شرایط فعلی و در مقایسه با سایر کشورها وضعیت ایران در هر دو شاخص میزان رشد و نیز میزان فوتی کماکان نگران کننده است و امید است با رعایت شیوه‌نامه‌ها و دستور العمل ها این وضعیت بحرانی به خصوص در ایام پیش رو سپری شود.

بررسی میزان بیماران

رییس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) گفت: نتایج و آمار در سامانه کووید-19 به همراه تحلیل های مقایسه ای وضعیت بیماری در کشور و دنیا در ادامه آمده است. روند آمار انتشار بیماری در کشورهای همزمان با جمعیت بیماران کمتر از 5 میلیون نفر در نمودار 1 نشان داده شده است. در این نمودار محور افقی بیانگر روز و از ابتدای مهر 99 تا انتهای مردادماه 1400 و محور عمودی جمعیت بیماران هر کشور می باشد. همان طور که در نمودار 1 نشان داده شده است کشورهای همزمان با جمعیت بیمار کمتر از 5 میلیون نفر به ترتیب صعودی عبارت از اسپانیا، ایران، ایتالیا، آلمان، کانادا، پاکستان و چین بوده است. ضمنا 6 کشور دیگر از جمله آمریکا، برزیل، روسیه، فرانسه، انگلیس و ترکیه دارای جمعیت بیمار بالای 5 میلیون هستند که در این نمودار ظاهر نشده‌اند. بررسی نمودار 1  نشان می دهد که در مقایسه با سایر کشورها، در ایران از ابتدای سال 1400 (روز 180 ام به بعد) روند افزایشی بی وقفه شیوع بیماری آغاز و این روند با شیب بیشتری در حال ادامه بوده و در اواسط  مردادماه از ایتالیا پیشی گرفته است.

وی ادامه داد: به منظور بررسی دقیق تر، آمار کل بیماران و آمار بیماران جدید در سه ماه خرداد، تیر و مرداد 1400 برای کشورهای همزمان در جدول 1 نشان داده شده است. همانطور که ملاحظه می شود در مردادماه کشورهای آمریکا با افزایش 3 میلیون و 330 هزار نفر، ایران 1 میلیون و 53 هزار نفر و برزیل 1 میلیون و 46 هزار نفر بیشترین میزان بیمار را داشته اند. آمار بیماران جدید در کل دنیا در خردادماه از 12.7 میلیون نفر به 14 میلیون نفر در تیرماه افزایش یافته و سپس به 19.2 میلیون در مردادماه افزایش یافته است.

نمودار 2 میزان بیماران جدید کشور را در یک سال گذشته  و در هر ماه نشان می دهد. همان طور که ملاحظه می شود بیشترین میزان افزایش در اردیبهشت و تیرماه 1400 با حدود 529 هزار نفر بوده است و این میزان در مردادماه 1400 به دو برابر یعنی 1 میلیون و 53 هزار نفر افزایش یافته است. این میزان افزایش رکورد جمعیت بیماران از ابتدای انتشار بیماری در کشور بوده است. در صورتی که این روند ادامه داشته باشد به دلیل افزایش آمار کل بیماران این روند به صورت تصاعدی افزایش خواهد یافت و کنترل بیماری دشوارتر خواهد بود.

دهقانی ادامه داد:  به منظور تجزیه و تحلیل آماری و دستیابی به نتایج بهتر با استفاده از اطلاعات مستخرج از سامانه کووید-19 مربوط به 13 کشور همزمان در طول 11 ماه گذشته (مهر 99 الی مرداد 1400)  در جدول 2 میزان متوسط رشد روزانه بیماری در هر ماه محاسبه و نشان داده شده است. تمام مقادیر محاسبه شده در ستون آخر (مرداد ماه) به ترتیب صعودی مرتب شده است.

میزان نرخ رشد متوسط در واقع متوسط‌گیری متحرک بر روی بازه های زمانی ماهانه بوده و در نتیجه اعداد به دست آمده قابل اعتماد بوده و با مقایسه این شاخص می‌توان به عملکرد کشورها در کنترل روند انتشار بیماری و نیز مقابله با بیماری پی برد. همان طور که ملاحظه می‌شود، در مردادماه میزان متوسط رشد روزانه ایران 0.83 درصد، انگلیس 0.48 درصد و پاکستان 0.39 درصد بوده و به ترتیب در ردیف های اول الی سوم قرار دارند. نتایج جدول 2 نشان می دهد که متوسط نرخ رشد روزانه بیماری در همه کشورهای همزمان در مردادماه افزایش یافته است.

بررسی میزان فوتی

دهقانی در ادامه گفت: نمودار 3 مقایسه میزان فوتی کشورهای همزمان با میزان جمعیت فوتی کمتر از 100 هزار نفر را نشان می‌دهد. بدلیل جمعیت فوتی بالا، برخی کشورها از جمله امریکا، برزیل، ایتالیا، روسیه، فرانسه و انگلیس در نمودار ظاهر نشده‌اند. همان طور که از نمودار مشاهده می شود سه کشور ایران، آلمان و اسپانیا در صدر کشورها از نظر تعداد فوتی قرار دارند. روند افزایشی میزان فوتی ایران از ابتدای سال 1400 (روز 180 ام) آغاز و در ماه های خرداد، تیر و مرداد  با شیب نسبتا زیادی ادامه یافته است به طوری که آمار فوتی ایران از خردادماه (روز 240 ام) از اسپانیا بیشتر شده و در مرداد از آلمان نیز بیشتر شده و با شیب بسیار زیادی در حال افزایش است. این در حالی است که برای سایر کشورها روند آمار رشد فوتی یا ثابت و یا با شیب اندکی بوده است.

نمودار 4 میزان فوتی های جدید کشور را در هر ماه و در طول یک سال گذشته نشان می دهد. همان طور که ملاحظه می شود کشور در ماه های آبان 99 با بیش از 12 هزار و 550 فوتی و در اردیبهشت 1400 با 10 هزار و 669  نفر و در مردادماه 1400 به رکورد 13 هزار و 975 فوتی و بالاترین میزان ممکن فوتی در طول 18 ماه گذشته رسیده است.

جدول 3 میزان نرخ رشد متوسط روزانه فوتی 13 کشور همزمان را در 11 ماه گذشته نشان می‌دهد. لازم به ذکر است تمام مقادیر محاسبه شده در مرداد ماه (ستون آخر) به ترتیب صعودی مرتب شده است. همان طور که از جدول 3 پیداست میزان متوسط رشد روزانه فوتی دنیا در خرداد 0.38 درصد، در تیر  0.22 درصد و در مرداد 0.23 درصد بوده است.  

در مرداد کشورهای روسیه با میزان متوسط رشد فوتی روزانه 0.49درصد، ایران 0.48 درصد و پاکستان 0.27 درصد در جایگاه اول تا سوم قرار دارند. میزان نرخ متوسط رشد فوتی روزانه برای سایر کشورهای همزمان از جمله کانادا، آلمان، فرانسه، اسپانیا، انگلیس، ایتالیا و چین همگی دارای متوسط رشد فوتی روزانه زیر 0.05 درصد هستند و عملا میزان مرگ و میر ناشی از بیماری کووید در این کشورها نسبت به جمعیت مبتلا ناچیز است.

جدول مربوطه نشان می دهد که روند افزایشی میزان متوسط رشد فوتی روزانه در اکثر کشورهای همزمان در مردادماه نسبت به تیر وجود داشته است. کمترین میزان رشد متوسط فوتی روزانه ایران برابر با 0.14 درصد و در بهمن و اسفند 99 بوده است.

نمودار 5 میزان متوسط نرخ رشد روزانه شیوع بیماری و نیز متوسط نرخ رشد روزانه فوتی ایران را در 10 ماه گذشته نشان می‌دهد. افزایش متوسط نرخ رشد بیماری از 0.52 درصد در تیرماه به 0.83 درصد در مرداد و نیز افزایش متوسط نرخ رشد فوتی روزانه بیماری از 0.2 درصد در تیرماه به 0.48 درصد در مرداد واقعا نگران کننده است. این در حالی است که برای اغلب کشورهای بزرگ میزان نرخ متوسط رشد فوتی در مردادماه زیر 0.05 درصد بوده است.  

رییس ISC گفت: برخی مشخصات آماری کشورهای دنیا با بیش از یک میلیون بیمار مبتلا به ویروس کووید- 19 تا پایان مردادماه 1400 در جدول 4 نشان داده شده است. همان طور که از جدول ملاحظه می شود در دنیا 34 کشور دارای جمعیت بیمار بیش از یک میلیون نفر می باشد. میزان کل جمعیت بیماران در تیرماه 14 میلیون نفر بود که در مرداد ماه به 19 میلیون نفر افزایش یافته و در نتیجه کل جمعیت بیماران در دنیا به بیش از 212 میلیون نفر رسیده است. همچنین میزان متوسط نرخ رشد بیماری روزانه دنیا در فروردین 0.49 درصد، اردیبهشت 0.48 درصد، خرداد 0.24 درصد، تیرماه 0.25 درصد و در مرداد به 0.31 درصد افزایش یافته است.

وی افزود: میزان کل جمعیت بیماران در ایران با افزایش 528 هزار نفر بیمار جدید در تیرماه به بیش از 3 میلیون 600 هزار نفر رسیده بود، در مرداد ماه با افزایش 1 میلیون و 53 هزار نفر به 4 میلیون و 677 هزار نفر رسیده و در میان این کشورها از  جایگاه 13 دنیا در تیرماه به جایگاه 11 در مرداد رسیده است.  بر این اساس ایران که در اسفند 99 دارای نرخ رشد متوسط روزانه بیماری 0.34 درصد و در جایگاه 18 دنیا قرار داشت، در تیرماه 1400 با میزان متوسط رشد روزانه بیماران 0.52 درصد در جایگاه 7 و در مرداد با 0.83 درصد در جایگاه 5 قرار گرفته است.

کشورهای تایلند با متوسط نرخ رشد روزانه بیماری 2.75 درصد، مالزی با 1.56 درصد و ژاپن با 1.32 درصد به ترتیب در جایگاه های اول تا سوم قرار دارند.

جهت اطلاع از 34 کشور با جمعیت بالای 1 میلیون نفر بیمار، 19 کشور دارای متوسط نرخ رشد فوتی روزانه بالای 0.1 درصد می باشند.

دهقانی ادامه داد: میزان کل آمار فوتی دنیا در تیرماه با افزایش 268 هزار نفر فوتی جدید برابر با 4 میلیون و 100 هزار نفر بود، در مرداد ماه با افزایش 293 هزار فوتی به بیش از 4 میلیون و 443 هزار نفر رسید. کشورهای اندونزی با 47340 نفر، برزیل با 27440 نفر و روسیه با 24543 نفر در مردادماه در صدر این کشورها  قرار دارند. ملاحظه می شود که ایران با تعداد 5098 نفر فوتی در تیرماه در جایگاه 12 دنیا قرار داشت، در مرداد با افزایش 13975 نفر فوتی در جایگاه 7 دنیا قرار گرفت.

وی خاطرنشان کرد: میزان متوسط نرخ رشد روزانه فوتی دنیا در اردیبهشت 0.42 درصد، خرداد  0.38 درصد، تیر 0.22 درصد و در مرداد 0.23 درصد بوده است. کشورهای تایلند با متوسط نرخ رشد فوتی روزانه 3.03 درصد، مالزی 2.02 درصد و اندونزی با 1.53 درصد در جایگاه اول تا سوم دنیا قرار دارند. جهت اطلاع از 34 کشور با جمعیت بالای 1 میلیون نفر بیمار تنها همین 3 کشور دارای متوسط نرخ رشد فوتی روزانه بالای یک درصد می باشند، حتی کشورهای اسپانیا، پرتغال، انگلیس، فرانسه، ایتالیا، آلمان و ... دارای متوسط نرخ رشد فوتی روزانه کمتر از 0.08 هستند. ایران در تیرماه دارای متوسط نرخ رشد روزانه فوتی 0.2 درصد و درجایگاه 12 قرار داشت و در مرداد ماه به 0.48درصد افزایش یافته و در جایگاه 7 دنیا قرار گرفته است.

موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) ، جهت تسریع فرایند اطلاع رسانی در زمینه یافته های جدید علمی در مورد ویروس کووید-19 و کمک به پژوهشگران، سیاست‌گذاران حوزه سلامت و عموم مردم و نیز پاسخ دهی مطلوب به همه گیری جهانی، سامانه نماگرکووید-19 (ISC COVID-19 Visualizer) را از ابتدای بروز بیماری راه اندازی کرده است. اطلاعات این پایگاه شامل جدیدترین مقالات علمی تمام متن منتشر شده و پیش چاپ و نیز آمار مربوط به وضعیت انتشار بیماری بر اساس نقشه جهانی از وضعیت همه‌گیری بیماری کووید-19 بوده و با جستجو در آن تازه ترین آمار مبتلایان، مرگ و میر، درمان‌شدگان و همچنین نسبت های ابتلا به جمعیت به تفکیک هر کشور و مقایسه بر اساس نمودار زمانی-مکانی قابل مشاهده است. آدرس وبگاه این سامانه https://maps.isc.ac/covid19/)) بوده که از طریق وبگاه اصلی موسسه استنادی علوم (ISC) و پایش علم و فناوری https://www.isc.ac)) در دسترس می‌باشد. این سامانه همچنین به درخواست سازمان همکاری های اقتصادی کشورهای عضو دی هشت (D8) برای بهره برداری کشورهای عضو، در فروردین ماه 1399 با حضور نمایندگان کشورهای عضو این سازمان به دعوت مرکز بهداشت و حمایت اجتماعی سازمان D8 (D8-HSP) و نیز مرکز بهداشت جهانی (Chatham House) لندن به صورت ویدیوکنفرانس رونمایی و در وبگاه آن سازمان به آدرس (http://developing8.org/) قرار گرفت.

در حال حاضر حدود 18009 مدرک از آخرین یافته های علمی در خصوص ویروس کووید-19 در قالب مقاله تمام متن چاپ شده و پیش چاپ در این سامانه در دسترس محققان و پژوهشگران قرار دارد و البته این اطلاعات به طور روزانه به روز رسانی می‌شود. از این تعداد پژوهش، کشورهای آمریکا، چین و انگلیس به ترتیب با 2812، 2406 و 1224 مقاله بیشترین مشارکت علمی را در مقایسه با سایر کشورهای دنیا در این حوزه داشته اند. سایر کشورها از جمله ایتالیا (1179 مدرک)، فرانسه (447 مدرک)، کانادا (439 مدرک)، هند (417 مدرک)، آلمان (412 مدرک) و استرالیا (335 مدرک) به ترتیب در جایگاه های چهارم الی نهم قرار دارند. ضمنا کشور ایران با 283 مقاله جایگاه دهم دنیا را در پژوهش و تحقیق و یافته های جدید در خصوص ویروس کووید-19 دارد. در این سامانه همچنین مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های صادر شده توسط سازمان‌های معتبر دنیا از جمله سازمان بهداشت جهانی (WHO) در حوزه بهداشت، سلامت و مقابله با شیوع بیماری کووید –19  قرار دارد که می‌تواند مورد استفاده عموم قرار گیرد.