بودجه پژوهشی ناچیز دانشگاه ها و عدم حمایت از دانشگاه های برتر در رتبه بندی

به گزارش اداره روابط عمومی مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری و پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، دکتر جعفر مهراد گفت: شینزو آبه نخست وزیر ژاپن می گوید که در سه سال آینده 10 دانشگاه دولتی این کشور 1500 پژوهشگر برجسته را از سراسر جهان به کار خواهند گرفت. استخدام پژوهشگران خارجی نخستین گامی خواهد بود که ژاپن بتواند 10 دانشگاه این کشور را در طول دهه آینده در بین 100 دانشگاه تراز اول جهان قرار دهد. استخدام برای سال تحصیلی 2015-2014 به طور کامل در جریان است.
وی افزود: طرح نخست وزیر ژاپن با بازنشستگی 1000 عضو هیات علمی ژاپنی در سه سال آینده مقارن شده است.
سرپرست ISC گفت: در دسامبر سال 2008 میلادی دولت مرکزی چین نیز طرحی شبیه به طرح آبه را برای استخدام 1000 عضو هیات علمی برجسته با عنوان "طرح استخدام خبرگان جهانی" اعلام کرد. این برنامه دارای دو هدف بود: 1. جذب پژوهشگران چینی تبار از موسسات معتبر جهانی و 2. استخدام غیرچینی ها که در علوم یا در سایر رشته های تخصصی مربوط به خود برجسته بوده و جزء خبرگان راهبردی به حساب می آیند. تمام هزینه ها را بانک مرکزی چین تقبل کرده است: حقوق پرداختی برای این منظور بین 48 تا 80 میلیون یوان (466000 تا 777000) به اضافه مبلغ کلی 16 میلیون یوان کمک هزینه برای هزینه های مرتبط به جابجایی و زندگی در خارج از کشور است.
مهراد افزود: در ژاپن که کیفیت زندگی بهتر است و برندگان جایزه نوبل این کشور دو برابر چین است (19 به 9)، دولت ژاپن چنین تعهدی را به عمل نیاورده است. وی در ادامه اظهار داشت: تنها مورد آن است که وزیر آموزش عالی این کشور در حمایت از 10 دانشگاه در صورتی که در گروه برترین دانشگاه های جهان قرار گیرند 97 میلیون دلار اختصاص می دهد.
این مسئول آگاه در زمینه رتبه بندی دانشگاه ها گفت: در نظام آموزش عالی ایران نسبت به جذب پژوهشگران برتر جهانی سیاستگذاری نشده و تنها تلاش می شود که برای استادان ایرانی تبار، در صورت مراجعه، شرایط همکاری فراهم شود. وی ادامه داد: جذب در دانشگاه های کشور بر اساس فراخوان جذب هیأت علمی صورت می گیرد. وی همچنین گفت: دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور نیازهای خود را در سامانه مرکز جذب ثبت و بارگذاری می کنند.
وی با بیان اینکه تفاوت پرداخت حقوق به اعضای هیأت علمی نیز کاملا آشکار است افزود: بودجه دانشگاه ها و موسسات پژوهشی کشور نیز که از نظر ماهیت کار تاثیرگذار در روند رو به رشد کشور است حرف و حدیث خود را دارد. مهراد خاطر نشان کرد: مشاهده می کنیم علیرغم توصیه های مقامات عالیرتبه نسبت به افزایش بودجه در بخش آموزش عالی به ویژه در بخش تحقیقات، هنوز با توجه به این امر حیاتی کمترین مبلغ بودجه به این حوزه اختصاص داده می شود و مجلس نیز که زمانی متعهد شده بود برای 10 دانشگاه اول رتبه بندی ISC کمک مالی کند، این موضوع را به بوته فراموشی سپرده است.
وی همچنین گفت: گرچه ژاپن و چین در نظام های رتبه بندی بین المللی دانشگاه ها در مقایسه با ایران موقعیت ممتازی دارند، در ایران دولت و مجلس توجه خاصی به این موضوع با اهمیت اعمال نمی کنند. شاید دلیل عمده آن کم توجهی به مسأله بین المللی شدن دانشگاه های کشور باشد که ساختار و شرایط خاص خود را طلب می کند.
رییس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری عنوان کرد: روسای دانشگاه های کشور نیز علیرغم آن که در سیاستگذاری های کلان آموزش عالی نقش اساسی و اولیه ندارند، اما باید به گونه ای عمل کنند که سیاست ها به سویی برود که از دغدغه کم توسعه یافتگی دانشگاه ها کاسته شود و سؤالی که مطرح می شود این است که آیا روسای دانشگاه ها هر سال با مشاهده نتایج رتبه بندی بین المللی، در بحث علم و فناوری متناسب با نقطه هدفی که برای دانشگاه تعریف شده است چه اقدام شایسته ای را به عمل می آورند؟
جعفر مهراد گفت: تجربه ISC در رتبه بندی دانشگاه ها تجربه تازه ای است. درسال جاری رتبه بندی دانشگاه ها در سطح کشورهای اسلامی انجام خواهد شد و آنچه منظور اسناد بالا دستی است در ارزیابی و رتبه بندی دانشگاه ها به وضوح قابل مشاهده خواهد بود. وی ابراز کرد: می توان امیدوار بود نگاهی که معاون اسبق پژوهش و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به رتبه بندی ISC داشت در دولت یازدهم به گونه ای مثبت به مورد اجرا گذاشته شود.
سرپرست ISC در رابطه با لزوم پیگیری مسئولان در این موضوع گفت: دولت و مجلس لازم است به آموزش عالی و تحقیقات علمی کشور نگاه ساختاری داشته و روسای دانشگاه ها نیز که اکنون در دولت یازدهم یا کار خود را شروع کرده و یا در شرف انتصاب می باشند، در ساختار سیاستگذاری علمی و فناوری به طورجدی و آگاهانه دخالت نموده و با نگاهی جامع و شناختی درست ماموریت دانشگاه ها را باز تعریف کرده و حداکثر توانایی خود را در جلب مشارکت و جذب سرمایه های بخش خصوصی برای اشتغال موثر و توسعه همه جانبه کشور به کار گیرند.
وی هشدار داد: بدیهی است که چگونگی تلاش روسای دانشگاه ها و پژوهشگاه ها آن چیزی نیست که در عصر اقتصاد دانش بنیان از آن انتظار می رود و برای چنین ساختاری باید فکر جدیدی کرد.وی همچنین نسبت به عواقب بی توجهی به این مسئله گفت: در غیراینصورت کیفیت آموزش عالی از این دولت نسبت به دولت های قبل متفاوت نخواهد بود.
وی همچنین اظهار داشت: به نظر می رسد دفتر برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به این مهم واقف بوده و از صنعتگران برای بازنگری دروس دانشگاهی جهت شرکت در کمیته های برنامه ریزی دعوت کرده است. وی در تکمیل صحبت هایش گفت: این یک سیاست اثربخش، مثبت و رو به جلو می باشد. درست مثل فدراسیون روسیه که برقراری ارتباط فعال کارفرمایان با دانشگاه های ملی را طبق دستورالعملی که به امضاء دیمیتری مدودف نخست وزیر روسیه رسیده، تاکید کرده است.
وی خاطرنشان ساخت: بر اساس این دستورالعمل، کارفرمایان در فرآیند کنترل اثربخشی در دانشگاه های ملی مشارکت کرده و در صورت لزوم در رد تصمیمات وزارت متبوع در سطح اثربخشی دانشگاه ها اقدام خواهند کرد. وی افزود: موسسات غیر کارآمد سازماندهی مجدد شده و یا تا زمانی که گفتگو های رضایتبخش حاصل نشود تعطیل خواهند شد.
مهراد در پایان خاطر نشان کرد: پیشنهاد جدید دفتر برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گرچه دیر است ولی بسیار با اهمیت می باشد. آمار های بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی در ایران نگران کننده است. وی اطلاع داد: اغلب جویندگان کار در گروه سنی فارغ التحصیلان دانشگاهی قرار دارند. وی در نتیجه گیری صحبت هایش این چنین گفت: گرچه یکی از دلایل افزایش تعداد بیکاران دانشگاهی پذیرش بیشتر دانشجو در دانشگاه های کشور است، اما شناخت نیاز های جامعه و مهارت آموزی به دانشجویان نیز هدف مهمی است که لازم است بدان توجه شود.