مهمترین مولفه های پایگاههای استنادی برای تحلیل آثار علمی محققان

به نقل از اداره روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) و مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، دکتر جعفر مهراد سرپرست ISC با معرفی منابع مورد ارزیابی در ISI که باید مورد توجه پژوهشگران باشد، گفت: برای اینکه اثرگذاری ایران در پایگاه‌های استنادی مثبت باشد باید فرم‌های اطلاعاتی مختلفی از سوی پژوهشگران مدنظر قرار گیرد.

جعفر مهراد سرپرست ISC گفت: در بین نظام‌های استنادی پایگاه تامسون رویترز سابقه دیرینه‌ای در تحلیل‌های استنادی و معرفی مولفه‌های برتر در مقوله دانشمندان، دانشگاه‌ها، کشورها، نشریات و رشته‌های موضوعی دارد. این سابقه به اواخر دهه 1950 میلادی می‌رسد. اکنون بیش از 60 سال است که ISI با معیارهای علم سنجی فعالیت‌های درخور توجهی در عرصه پیش بینی و رصد توسعه علمی انجام می‌دهد.

سرپرست ISC اظهار داشت: تعیین مقالات داغ، مقالات بسیار داغ(super hot)، مقالات پراستناد و نویسندگان پراستناد و نیز تعیین جبهه‌های تحقیق، معرفی رشته‌ها و دانشمندان در کشورهایی که از آنها به عنوان کشورهای نوظهور علمی یاد می‌شود، تعیین ضریب تاثیر نشریات و چندین معیار دیگر برای ارزیابی بهتر نشریات علمی مانند ضریب آنی، نیم عمر نشریات و نمایه سازی مقالات نشریات معتبر در تعدادی از پایگاه ها مانند Biosis Previews، Zoological Records، Social Science Citation Index، Science Citation Index تنها گوشه کوچکی از فعالیت‌های پرثمر این نظام استنادی بین المللی است.

مهراد تصریح کرد: پایگاه استنادی تامسون رویترز اشکال مختلف اطلاعاتی را نمایه‌سازی می‌کند. در ایران به علت عدم شناخت، تنها تصور می‌شود که نظام‌های استنادی مقالات نشریات معتبر را نمایه سازی می‌کنند. در حالیکه این تصور، تصور درستی نیست بلکه نظام‌های استنادی مقالات نشریات، مقاله (یک فصل کتاب)، مقاله(مجموعه مقالات سمینارها)، کتابشناسی، نقد و بررسی کتاب، سرمقاله‌ها و سرسخن‌ها، نامه‌ها، چکیده همایش‌ها، اقلام خبری، یادداشت‌ها، آفرینش‌های بدیع شعری، تجدید چاپ‌ها، نقدها، نقد نمایشگاه‌های هنر، نقدهای نرم افزاری، نقدهای تلویزیونی، نقدهای رادیویی و ویدئوها را به عنوان فرم‌های مختلف اطلاعاتی بررسی و اطلاعات آنها را به منظور تحلیل‌های استنادی ثبت و نمایه سازی می‌کند.

رئیس مرکز منطقه‌ای گفت: برای اینکه اثرگذاری ایران در پایگاه‌های استنادی مثبت باشد لازم است فرم‌های اطلاعاتی مختلفی از سوی پژوهشگران مدنظر قرار گیرد که شناخت این منابع نیز بسیار مهم است.

به گفته وی، هر قطعه اطلاعاتی که تولید می‌شود در نظام‌های استنادی جای مخصوص به خود را دارد و تاثیرگذار است، به عنوان مثال، از ایران در سال 2010 دو قطعه اطلاعات تحت عنوان نقد نمایشگاه‌های هنری در ISI ثبت شده است. همینطور، در همین سال سه مورد نیز در حوزه کتابشناسی‌ها، 189 مورد سرمقاله و سرسخن، 288 مورد نامه، 8 مورد اقلام خبری، یک مورد فن شعر، 276 مورد نقد، 3 مورد نقد کتاب و یک مورد نقد نرم افزار ها توسط تامسون رویترز ثبت و نمایه سازی شده است.

مهراد اظهار داشت: تحلیل بیشتر فرم‌های اطلاعاتیِ ثبت و نمایه سازی شده در ISI نشان می‌دهد که در سال 2011 تعداد 3 مقاله( یک فصل از کتاب)، 4 کتابشناسی، 36 نقد کتاب، 332 نامه، 3 هزار و 25 چکیده همایش‌ها، 4 مورد اقلام خبری، 3 مورد نقد یک فصل از کتاب و یک مورد نقد نرم افزارها به نام ایران در این پایگاه ثبت شده است.
سرپرست ISC اعلام کرد: در سال 2012 میلادی نیز همین پدیده‌ها اتفاق افتاده است. به عبارت دیگر، علاوه بر ثبت و نمایه سازی مقالات نشریات و همایش‌ها، اقلام دیگری نیز در ISI به نام ایران ورود پیدا کرده است. ثبت 9 کتاب‌شناسی، 192 سرمقاله و سرسخن، 364 نامه، 2 هزار و 273 چکیده همایش‌ها، 5 فقره اقلام خبری، یک تجدید چاپ و 2 نقد فصلی از یک کتاب در کنار سایر اطلاعات علمی مجموعه آثاری هستند که توسط دانشمندان و پژوهشگران ایران تولید شده و پس از غربال سازی و عبور از سیاست‌های گزینشی ISI و انتخاب آثاری که با سیاست های ISI مطابقت و همخوانی دارند، منجر به آماری می‌شود که از آن به عنوان آمار تولید علم ایران نام می‌بریم.

مهراد اظهار داشت: بنابراین، در خبرهایی که پیرامون آمار تولید علم ایران منتشر می‌شود باید توجه کنیم که این آمار مجموع انتشاراتی است که به اشکال مختلف چاپ و منتشر می شود. با این حال، تفکیک هر یک از آمارها بر حسب فرم‌های اطلاعاتی امکان پذیر است و از این رو می‌توان بر حسب نیاز و درخواست، آمار هر یک از انتشارات را به صورت جداگانه ارائه داد.