میزان تولیدات علمی ایران در ۲۰۱۳/ سهم ۱.۴ درصدی از تولیدات علمی جهان

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام با اشاره به سهم 1.45 درصدی ایران از کل تولیدات علمی نمایه شده در ISI در سال 2013 گفت: 10 کشور اولی که اعضای هیأت علمی و پژوهشگران ایرانی در نشر آثار علمی با آنها همکاری دارند شامل آمریکا، کانادا، انگلستان، آلمان، استرالیا، فرانسه، ایتالیا، مالزی، ژاپن و هندوستان است.

به گزارش اداره روابط عمومی مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری و پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) دکتر جعفر مهراد، رییس مرکز منطقه‌یی اطلاع رسانی علوم و فناوری و پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) با اشاره به پیشرفت های علمی و فناوری در کشور و مروری به توسعه علمی دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی علمی گفت: رصد توسعه علمی با استفاده از شاخص ها و معیار های مختلف صورت می گیرد. در حالی که توجه به تعداد ثبت اختراعات، طرح های کاربردی و تجاری سازی شده پروژه های تحقیقاتی حائز اهمیت است، توجه به تولید مقالات علمی نیز که در نشریات معتبر بین المللی چاپ و منتشر می شود حائز اهمیت می باشد.

رییس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اظهار داشت: یکی از ماموریت های اصلی این سازمان کنترل مشخصات و اطلاعات مقاله هایی است که در کشور و خارج از کشور به چاپ می‌رسد. حضور ایران در عرصه های بین المللی به منظور چاپ مقاله های علمی با توزیع جغرافیایی متناسب درخور توجه است.

وی در ارتباط با همکاری در چاپ مقالات خارج از کشور افزود: اتفاقا این نکته نیز از آن جهت حائز اهمیت است که اعضای هیأت علمی و پژوهشگران ایرانی در تحقیقات و نشر مقالات علمی با کشور هایی همکاری می کنند که عمدتا در گروه کشور های پیشرفته و نوظهور علمی قرار دارند.

مهراد گفت: اطلاعات استخراج شده از ISI نشان می دهد که 10 کشور اول که اعضای هیأت علمی و پژوهشگران ایرانی در نشر آثار علمی با آنها همکاری دارند شامل کشور های آمریکا، کانادا، انگلستان، آلمان، استرالیا، فرانسه، ایتالیا، مالزی، ژاپن و هندوستان است. چنانچه هندوستان و مالزی را جزو کشور های نوظهور علمی قلمداد کنیم، سایر کشور ها از نظر توسعه علمی در مرز های دانش قرار دارند. به علاوه، کشور های سوئد، هلند، اسپانیا، ترکیه و سایر کشور های توسعه یافته علمی نیز در این گروه جای دارند.

رییس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام تصریح کرد: نگاهی به آمار تولید علم ایران به تاریخ ماه اوت 2013 میلادی (یعنی درست در هشتمین ماه سال 2013 ) نشان می‌دهد که از دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی کشور به همت اعضای هیأت علمی و پژوهشگران در پایگاه استنادی ISI که یکی از موسسات بین المللی علم سنجی است، 14 هزار و 770 مقاله به ثبت رسیده است. ایران با تولید 14 هزار و 770 مقاله 1.45 درصد از کل تولید علمی دنیا را در بازه زمانی مورد اشاره به خود اختصاص داده بود.

وی در خصوص روند میزان تولیدات علمی ایران گفت: پیگیری آمار تولید علم ایران در ماه اکتبر سال 2013 میلادی یعنی درست بعد از دو ماه نشان می دهد که میزان تولیدات علمی ایران در فاصله دو ماه به 21 هزار و 138 مقاله بالغ شده است.

مهراد در ادامه افزود: اکنون که در پایان نخستین ماه سال 2014 میلادی به سر می بریم و سال 2013 میلادی به پایان رسیده است، میزان تولیدات علمی ایران در سال 2013 در پایگاه استنادی ISI با احتساب مجموع مقالات کنفرانس ها و مقالات مجلات به 25 هزار و 959 مدرک رسیده است. وی ادامه داد: چنانچه بخواهیم مقاله های کنفرانس ها را از رقم مذبور کم کنیم، تولیدات علمی ایران به 25 هزار و 29 مقاله می رسد که این رقم برابر با 1.461 درصد از کل تولیدات علمی جهان به حساب می آید.

رییس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام درباره میزان تولیدات علمی کشور اظهار داشت: در محاسبه تولیدات علمی این نکته اهمیت دارد که بدانیم در این مقطع زمانی یعنی درست بعد از پایان هر سال نمی توان با قطعیت آمار تولید علمی کشورها از جمله ایران را بیان کرد. تاخیر در انتشار مجلات موجبات تاخیر در ثبت، نمایه سازی و دسترسی پایگاه ها به مجلات علمی را فراهم می آورد و از این رو اندازه گیری تولیدات علمی در این بازه زمانی میسر نبوده و اعلام نتایج، همواره جنبه موقتی داشته طوری که هر روز و هر هفته بر تعداد تولیدات علمی افزوده می شود.

وی ادامه داد: رسیدن به آمار واقعی زمانی میسر است که تقریبا 5 یا 6 ماه از سال میلادی جدید گذشته باشد. در واقع در ماه های ژوئن یا ژوئیه سال 2014 میلادی با ضریب اطمینان بالا می توان میزان و آمار تولیدات علمی کشور را مشخص کرد.

مهراد در زمینه ثبت اختراعات و اکتشافات چنین اظهار داشت: شاخص دیگری که از آن به عنوان شاخص توسعه علمی کشورها نام برده می شود، ثبت اختراعات و اکتشافات است. برای ثبت اختراعات و اکتشافات در ایران سازمان های مختلفی ورود پیدا کرده و آمارهای مختلفی را ارائه می دهند. بر اساس قانون، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در این زمینه مسئولیت دارد. گرچه از نظر زمانی مسئولیت این سازمان به سر رسیده است و مجلس شورای اسلامی در صدد تعیین جایگزین برای این موضوع با اهمیت است سازمان پژوهش های علمی و صنعتی کشور نیز در این مورد به ویژه از نظر کیفیت و محتوا عمل می کند. افزون بر آن، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز در مورد نخبگان که غالبا خالق اختراع در زمینه های مختلف هستند، همکاری دارد.

وی ادامه داد: به طوری که ملاحظه می کنیم به دلیل حضور سازمان های مختلف می توان از نظر آمار به رقم های متفاوتی دسترسی پیدا کرد اما ثبت اختراعات و اکتشافات در خارج از کشور از نظر کیفیت و محتوا از یک طرف و دقت در ارائه آمار از طرف دیگر قابل اتکا می باشد.

مهراد درباره ثبت اختراعات به نام ایران در قاره های آمریکا و اروپا گفت: بر این اساس در سال 2012 میلادی 28 اختراع در دفتر ثبت اختراعات آمریکا و یک اختراع در دفتر ثبت اختراعات اروپا به نام ایران به ثبت رسیده است.

وی خاطرنشان کرد: مقایسه اختراعات ثبت شده در خارج از کشور با کشور های دیگر چندان رضایت بخش نیست و این موضوعی است که باید در این زمینه سرمایه گذاری کرد. مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری و به ویژه پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) که در آن نسبت به ثبت و پردازش اختراعات تاکید شده، مسئولیت اساسی دارد و از راهنمایی و مساعدت به مخترعان استقبال نموده و مضایقه نمی کند.