نتایج رتبه بندی جهانی ISC در سال ۲۰۲۰ منتشرشد/ افزایش حضور دانشگاه های ایران

به گزارش اداره روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، نظام رتبه بندی جهانی 2020-ISC در جلسه­ ای مجازی با حضور دکتر خاکی صدیق معاون محترم آموزشی وزارت عتف و دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام و رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، معاون پژوهش و فنآوری پایگاه و مدیر گروه رتبه بندی ISC اعلام گردید. در "رتبه ­بندی جهانی 2020-ISC" تعداد 2182 دانشگاه از 102 کشور و 6 قاره جهان حضور دارند که از ایران تعداد 46 دانشگاه در این رتبه بندی حضور دارند. در رتبه بندی جهانی ISC سال 2019 از ایران تعداد 43 دانشگاه حضور داشتند.

بر اساس گزارش اداره روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، دکتر محمدجواد دهقانی در هنگام اعلام نتایج رتبه بندی جهانی 2020-ISC گفت: به منظور مقایسه حرکت علمی و عملکرد دانشگاه های کشور در سطح بین المللی و با توجه به تجارب ارزشمند گروه رتبه بندی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در زمینه رتبه بندی دانشگاه­ها در سطح ملی، از سال 2018 رتبه بندی بین المللی با عنوان "رتبه بندی جهانی ISC" (ISC world University rankings) را انجام داده است. یکی از مهم ترین دستاوردهای رتبه بندی جهانی، ایجاد یک پایگاه داده از جزئیات کامل اطلاعات علمی و پژوهشی کشورها و دانشگاه های تراز اول دنیا است که در نتیجه آن امکان برنامه ریزی و تهیه نقشه راه به منظور دستیابی به اهداف و چشم انداز کشور و نیز دانشگاه های کشور در سطح بین المللی وجود خواهد داشت.

سرپرست ISC گفت: رتبه بندی­ هایی که در سطح جهان انجام می­ گیرد غالباً ترکیبی از اطلاعاتی است که مؤسسات مجری رتبه بندی تهیه می­ کنند و اطلاعاتی که بر اساس خوداظهاری دانشگاه­ ها به این مؤسسات ارائه می ­شود. در نهایت با استفاده از این داده ها رتبه دانشگاه ها محاسبه و اعلام می­ شود بدون اینکه دانشگاه ها از جزئیات این داده ­ها و نحوه محاسبه آنها اطلاعات دقیقی در دست داشته باشند. عدم دسترسی به این اطلاعات باعث می­ شود که سیاست گذاران آموزش عالی و مدیران دانشگاه ها نتوانند چگونگی عملکرد دانشگاه ها را در شاخص ­های مختلف بدانند.

دهقانی ادامه داد: در "رتبه بندی جهانی ISC" یک بانک اطلاعاتی جامع از داده های دانشگاه های جهان و دانشگاه های ایران بدست می آید، که با استفاده از این بانک اطلاعاتی، می­توان برنامه های کوتاه مدت و بلند مدت برای ارتقای جایگاه دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور تدوین نمود.

از سوی دیگر، با توجه به دریافت بخش هایی از اطلاعات مراکز و دانشگاه ها در قالب خوداظهاری، اطمینان کاملی از مجموعه داده ها و نیز امتیازهای محاسبه شده توسط موسسه های رتبه ­بندی وجود ندارد، حال اینکه داده­ های گردآوری شده در نظام رتبه بندی جهانی ISC از صحت و سقم بالاتری برخوردار بوده زیرا علاوه بر نهایت دقت در جمع آوری، تقریبا اکثر داده ها مستقلا از پایگاه های معتبر بین المللی جمع آوری شده و عاری از خوداظهاری بوده و لذا مشکلات مربوط به عدم مستند سازی و راستی آزمایی در آن وجود ندارد.

وی گفت: "رتبه بندی جهانی ISC" به منظور رتبه بندی دانشگاه­ های جهان در معیارهای خود، مهم­ترین مأموریت دانشگاه­ ها که عبارتند از پژوهش، آموزش، نوآوری و فعالیت­ های بین­ المللی را در نظر می­ گیرد و بر این اساس دانشگاه ها را مورد سنجش و ارزیابی قرار می­ دهد، نکته مهم در معیارهای این رتبه بندی این است که بعد کیفی و کمی پژوهش هم­ زمان با هم مورد بررسی قرار می­ گیرند. با گردآوری داده­ها در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام بدون خوداظهاری دانشگاه ها از سراسر جهان، پایگاه داده موثق و معتبری شکل گرفته که می توان از آن در جهت سیاست گذاری­ های پژوهشی و بررسی موقعیت دانشگاه های ایران در سطح جهان استفاده نمود. "رتبه بندی جهانی ISC" می ­تواند نقش مهمی در سوق دادن دانشگاه ­های ایران به سمت دانشگاه­ های تراز جهانی داشته باشد.

روش شناسی رتبه بندی

دهقانی در ادامه گفت: پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) به منظور رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان در معیارهای خود، مهم‌ترین مأموریت دانشگاه‌ها که عبارتند از پژوهش (با وزن 60 درصد)، نوآوری (با وزن 15 درصد)، آموزش (با وزن 10 درصد) و فعالیت‌های بین‌المللی (با وزن 15 درصد) را در نظر می‌گیرد و بر این اساس دانشگاه‌های کشورهای اسلامی را مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌دهد. تفاوتی که رتبه بندی 2020 با سال­ های پیش دارد، محاسبه تعداد مقالات سلب اعتبار شده ( Retractions) دانشگاه ­ها با نمره منفی است که در شاخصی تحت عنوان اعتبار منفی (Neg Rep) آورده می­ شود.

در "رتبه بندی دانشگاه های جهان ISC"، دانشگاه‌هایی مورد بررسی قرار می‌گیرند که حداقل 850 مدرک در سال‌های 2018-2016 در پایگاه وب آو ساینس به ثبت رسانیده باشند. اطلاعات این رتبه‌بندی از پایگاه‌های اطلاعاتی USPTO، WoS، Incite گردآوری شده است.

جدول زیر شاخص­ های مورد استفاده در "رتبه بندی جهانی ISC" نشان داده شده است.

در "رتبه ­بندی جهانی 2020-ISC" تعداد 2182 دانشگاه از سراسر جهان مورد بررسی قرار گرفته و رتبه­ بندی شده ­اند. جدول زیر دانشگاه های حاضر در "رتبه ­بندی جهانی 2020-ISC" را به تفکیک قاره در سال های 2018، 2019 و 2020 نشان می دهد.

سرپرست ISC گفت: از کشور جمهوری اسلامی ایران 46 دانشگاه در "رتبه ­بندی جهانی 2020-ISC" حضور داشته اند.

براساس مأموریت­ های دانشگاه­ ها، تعداد 24 دانشگاه جامع کشور در این رتبه بندی حضور دارند. دانشگاه های جامع حاضر در این رتبه بندی عبارت از: دانشگاه تهران، تربیت مدرس، فردوسی مشهد، شهید بهشتی، شیراز، تبریز، اصفهان، یزد، کاشان، گیلان، بوعلی سینا، رازی، سمنان، شهید باهنر کرمان، کردستان، مازندران، شهید چمران اهواز، محقق اردبیلی، ارومیه، یاسوج، الزهرا، بین المللی امام خمینی، شاهد و شهرکرد است.

از دانشگاه های علوم پزشکی نیز 13 دانشگاه حضور داشتند که شامل: دانشگاه علوم پزشکی تهران، پزشکی شهید بهشتی، پزشکی ایران، پزشکی اصفهان، پزشکی مشهد، پزشکی تبریز، پزشکی شیراز، پزشکی جندی شاپور اهواز، پزشکی کرمانشاه، پزشکی بقیه الله، پزشکی کرمان، پزشکی مازندران و پزشکی زاهدان قرار دارند.

از دانشگاه های صنعتی نیز 9 دانشگاه شامل: دانشگاه های صنعتی اصفهان، صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت ایران، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، صنعتی نوشیروانی بابل، صنعتی شاهرود، صنعتی سهند و صنعتی شیراز در این نظام رتبه بندی قرار دارند.

تعداد و رتبه­ های دانشگاه های ایران در رتبه­بندی جهانی ISC و نیز در سطح کشور در جدول نشان داده شده است. دانشگاه­های کردستان، صنعتی شیراز و علوم پزشکی زاهدان امسال برای اولین بار در رتبه بندی جهانی ISC حضور دارند.

لازم به ذکر است که دانشگاه هایی که رتبه بندی آنها در بازه یکسان هستند همگی هم رتبه بوده و ترتیب اسامی ذکر شده در این گزارش مطابق با سامانه رتبه بندی ISC براساس حروف الفبا (به لاتین) است. بنابراین دانشگاه های تهران و علوم پزشکی تهران در رتبه اول، دانشگاه های صنعتی اصفهان، علوم پزشکی شهید بهشتی، صنعتی شریف در رتبه سوم و سایر دانشگاه ها نیز در بازه های یکسان هم رتبه هستند.

جایگاه دانشگاه های جهان در رتبه بندی 2020 ISC

دهقانی گفت: در رتبه بندی جهانی ISC 2020، تعداد 2182 دانشگاه برتر از 102 کشور و 6 قاره دنیا وجود دارند.

در رتبه بندی ISC 2020، سه دانشگاه هاروارد، انستیتوی فناوری ماساچوست MIT و دانشگاه استنفورد در رتبه های اول تا سوم قرار دارند.

دانشگاه های جان هاپکینز، میشیگان، کالیفرنیا سانفرانسیسکو، پنسیلوانیا، واشنگتن سیاتل، کلمبیا و دانشگاه داک به ترتیب در رتبه های 4 الی 10 دنیا قرار گرفته اند. در بین 10 دانشگاه برتر جهان تمام دانشگاه ها از کشور ایالات متحده آمریکا بوده اند.

کشور آمریکا با 312 دانشگاه، چین 311 دانشگاه، ژاپن 117 دانشگاه، انگلستان 99 دانشگاه، هند 98 دانشگاه، فرانسه 79 و ترکیه 77 دانشگاه، آلمان 71 دانشگاه، ایتالیا 65، برزیل 63 دانشگاه، کره جنوبی 62 دانشگاه، اسپانیا 55 دانشگاه، لهستان 47 دانشگاه، ایران 46 دانشگاه، کانادا 43 دانشگاه و روسیه 42 دانشگاه در این رتبه‌بندی حضور داشته‌اند.

بهترین رتبه بین المللی دانشگاه های برتر دنیا در کشورهای آمریکا رتبه 1، انگلستان رتبه 12، چین رتبه 13، کانادا رتبه 18، ژاپن رتبه 22، دانمارک رتبه 25، فرانسه رتبه 27، سنگاپور رتبه 36، استرالیا رتبه 45، کره جنوبی رتبه 47، سوئیس رتبه 49، آلمان رتبه 51، بلژیک رتبه 52، هلند رتبه 55، تایوان رتبه 60، برزیل رتبه 69، عربستان سعودی رتبه 81، سوئد رتبه 84، فنلاند و هنگ کنگ مشترکا رتبه 89 را کسب کرده اند.

جایگاه دانشگاه های کشورهای آسیایی در رتبه بندی 2020 ISC

کشور چین با دانشگاه تسینگ هوا، کشور ژاپن با دانشگاه توکیو و کشور سنگاپور با دانشگاه ملی سنگاپور که به ترتیب در رتبه های 13، 22 و 36 قرار دارند بهترین رتبه های دانشگاه های آسیا را از آن خود کرده است.

بهترین رتبه دانشگاه های کشورهای کره جنوبی رتبه 47، تایوان رتبه 60، عربستان سعودی رتبه 81، هنگ کنگ رتبه 89، در رده های بعد قرار دارند.

جایگاه دانشگاه های کشورهای اسلامی در رتبه بندی 2020 ISC

تعداد 273 دانشگاه از 25 کشور اسلامی در رتبه بندی حضور داشتند. سرپرست ISC گفت: در رتبه بندی سال 2020 ISC از نظر تعداد دانشگاه ها، ترکیه با 77 دانشگاه بیشترین تعداد حضور را داشته است. در بین سایر کشورهای اسلامی، ایران با 46 دانشگاه، مالزی با 22 دانشگاه، مصر 20 دانشگاه، عربستان سعودی و پاکستان و اندونزی هر کدام با 17 دانشگاه، تونس و مراکش هر کدام با 8 دانشگاه، نیجریه و الجزایر هر کدام با 7 دانشگاه، قطر و عمارات متحده عربی هرکدام با 4 دانشگاه، لبنان و اردن هرکدام 3 دانشگاه، بنگلادش، قزاقستان و عراق هر کدام با 2 دانشگاه و سایر کشورهای اوگاندا، عمان، کامرون، کویت، برونئی، سنگال و سودان هر کدام با 1 دانشگاه در این رتبه بندی قرار گرفته اند.

در میان دانشگاه های برتر کشورهای اسلامی، عربستان سعودی در رتبه 81، مالزی در بازه 301-350، مصر در بازه 450-401، ترکیه در بازه 500-451، لبنان و پاکستان و ایران 600-501 و قطر و تونس در بازه 700-601 بهترین رتبه جهانی را کسب نموده اند.

در مجموع تنها 7 دانشگاه از میان کشورهای اسلامی دارای رتبه زیر 500 بوده اند. این در حالی است که طبق برنامه 10 ساله علم، نوآوری و فنآوری کشورهای اسلامی عضو (OIC مصوب 2017 در قزاقستان) لازم است تا سال 2026، تعداد 50 دانشگاه از کشورهای اسلامی در میان 500 دانشگاه برتر دنیا قرار گیرند. به همین دلیل باید تلاش های جدی همراه با تهیه برنامه راهبری و نقشه راه مناسب توسط دانشگاه های این کشورها صورت گرفته تا علاوه بر افزایش تعداد دانشگاه ها رتبه و جایگاه مناسب را در سطح بین المللی کسب نمایند.